پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

معناشناسی نظم در تقدیم مسندالیه برای تخصیص وتقویت کلام از دیدگاه عبدالقاهر جرجانی ، سکاکی و ابن عاشور

نوع مقاله : تحلیلی و انتقادی

نویسندگان

1 دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشیار دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

زبان مهم ترین ابزارارتباط میان انسان ها برای بیان مفاهیم ذهنی است؛ از طرف دیگرهر زبانی دارای اسالیب معناشناسی خاص خود است که با گزینش کلمات درساختار جمله ودخل وتصرف درآنها بر روح وجان شنونده اثر می گذارد. دراین میان قرآن کریم به عنوان شاهکار ادبی، برترین الگوی بلاغت به شمار می آید. به طوری که تمام اسلوب های به کار رفته در آن را نمونه والای فصاحت و بلاغت می‌دانند.از سوی دیگرمعناشناسی ترکیب های بلاغی در قدیم و امروز همواره به عنوان یک ابزار بسیار مهم وکاربردی برای دریافت مقصود ذهنی متکلّم ومفاهیم زیبایی‌شناسی در یک متن ادبی مورد توجه و استفاده ادیبان بوده است. پژوهش حاضر به نقد و بررسی معناشناسی اسلوب تقدیم مسندالیه برای «تخصیص و تقویت کلام» می پردازد به طوری که نظریه بلاغی عبدالقاهر جرجانی را اساس قرار داده سپس آن را با آراء سکاکی در «مفتاح العلوم» و ابن‌عاشور در تفسیر «التحریر و التنویر» مقایسه کرده است.
این اسلوب دارای اهمیّت ویژه‌ای در دریافت معنای ذهنی متکلّم است ونقش انکار ناپذیری در تبیین اعجاز بلاغی قرآن دارد و نشان می دهد که قرآن کریم برای بیان معانی و افزایش تأثیرگذاری در ذهن مخاطب از تعبیرهای تصویری بهره برده است. این پژوهش برآن است تا به معانی مجازی این اسلوب بر اساس آراءعلماء مذکور دست یابد و به شنونده کمک کند تا علاوه بر درک زیبایی این ترکیب‌ها ومعانی پنهان و اسرار آنها وجوه اشتراک و اختلاف دیدگاه این علماء بزرگ را در دریافت معنای حاصل از این تصرف بلاغی به خوبی درک نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analyzing the theory of "Nazm (order)" in precedence of subject for the purpose of empowering or allocation based on Jorjani, Sakkaki and Ibn Ashur's point of view

چکیده [English]

Language is the most important communication tool between humans for expression of their mental concepts, and every language has its eloquent method which by choice of words in the sentence structure and Income and disposal in them effects on the soul..Here the Holy Quran as a literary masterpiece is considered the best pattern of this important.So that, all of the methods used in it have been understood as the sublime sample of the rhetoric and eloquence.On the other hand, the old rhetorical analysis always has been used as a very practical tool for receiving the subjective meaning of speaker. In this research, we analyze the methods of and «precedence and delay» in combinations via using this tool in a completely practical way and with a inductive method. The research has has made Jorjani's theory as a base and compares it with Sakkaki's theories in his well-known book "Miftāh ul-uloum" and Ibn Ashur's in his Tafseer "At-tahreer Wat-Tanweer".
This style has great importance in electing the speaker's concepts. Undoubtedly, this important tool play an undeniable role in explaining the rhetorical expression miracle of the Quran. So, has provided the thoughts and concepts in a sensory way like an art panel to the audience in which there is harmony between methods and current requisites. And finally, the analysis of these methods will help the reader that in addition to understand the beauty, discover the secrets and intended meaning helps the listener to understand the differences. and similarities between the great scholar's thoughts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • precedence
  • Subject
  • Jorjani
  • Sakkaki
  • Ibn Ashur's
القرآن الکریم.
ابن­عاشور، محمدطاهر (1420ق). التحریر و التنویر. چاپ اول. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابن­­فارس (1371ق). معجم مقاییس اللغة. تحقیق عبدالسلام هارون. جلد 5.
ابن­منظور (بی­تا). لسان العرب. قاهره: دارالمعارف.
اصفهانی، الراغب (بی­تا). المفردات فی غریب القرآن. محمد سید کیلانی. بیروت: دارالمعرفه.
بانقیب، عبدالرحمن (1430ق). مناهج التحلیل البلاغی عند علماء الاعجاز. چاپ اول. ریاض: دارکنوز اشبیلیا.
بکری، شیخ امین (1405ق). البلاغة فی ثوبها الجدید. جلد 1. بیروت: دارالعلم الملائین.
تفتازانی، سعدالدین (1411ق). مختصرالمعانی. قم: دارالفکر.
الجرجانی، شریف (1424ق). التعریفات. جلد 1. بیروت: دارالفکر.
جرجانی، عبدالقاهر (1428ق). دلائل الاعجاز فی علم المعانی. شکله و شرحه و خرج شواهده یاسین الایوبی. بیروت: المکتبة العصریة.
جرجانی، عبدالقاهر (1368ش). دلائل الاعجاز. ترجمه محمد رادمنش. تهران: آستان قدس رضوی.
الخفاجی، ابن­سنان (1967م). سرالفصاحة. تحقیق عبدالمتعال صعیدی. صبیح الزرکلی: الاعلام.
سکاکی (1356ق). مفتاح العلوم. چاپ اول. مصر: مصطفی البابی الحلبی.
عباس، محمد (1387 ش). عبدالقاهر و دیدگاه­های نوین در نقد ادبی. ترجمه مریم مشرف. تهران: چشمه.
عتیق عبدالعزیز (بی­تا). فی­تاریخ البلاغة العربی. بیروت: دارالنهضة العربیة. د. ت.
العشماوی، زکی (بی­تا). «نظریه نظم امام عبدالقاهر جرجانی». ترجمه محمدهادی مرادی. تهران. مجله زبان و ادب. شماره  29. ص 138.
الفیروزآبادی (بی­تا). القاموس المحیط.
القونجی، محمد (1424ق). معجم العلوم العربیة. چاپ اول. بیروت: دارالجیل.
کحالة، عمر رضا (بی­تا). معجم المؤلفین. جلد 14. بیروت: دارأحیاء التراث العربی.
محمد، ابوموسی (1427ق). خصائص التراکیب. قاهره: مکتبة وهبة.
محمد، ابوموسی (1408ق). دلالات التراکیب. مصر: مکتبة وهبة.