پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

بررسی داستان «عجیب و غریب» در هزار و یک شب بر اساس الگوی سفر قهرمان جوزف کمپبل

نوع مقاله : تحلیلی و انتقادی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره ی دکتری/ دانشگاه گیلان

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی/ دانشگاه گیلان

چکیده

جوزف کمپبل اسطوره‌شناس آمریکایی، بر اساس آرای کارل گوستاو یونگ، به بررسی سفرهای قهرمانی در فرهنگ‌های مختلف پرداخت و در کتاب «قهرمان هزار چهره» الگویی برای این سفرها ارائه کرد. این الگو، قابلیت‌های فراوانی برای تجزیه و تحلیل آثار ادبی دارد. هزار و یک شب، یکی از آثاری است که می‌تواند با توجه به الگوی کمپبل، مورد بررسی قرار گیرد. پژوهش پیش رو، بر اساس این الگو به بررسی ماجرای «عجیب و غریب» در هزار و یک شب پرداخته است. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد که مؤلفه‌هایی چون دعوت به آغاز سفر، رد دعوت، عبور از نخستین آستان، امدادهای غیبی و شکم نهنگ در مرحلۀ جدایی و بخش‌های زن به عنوان وسوسه‌گر، جادۀ آزمون‌ها، ملاقات با خدابانو و خدایگون شدن در مرحلۀ تشرف و نیز بخش‌‌های ارباب دو جهان، آزادی در زندگی و برکت نهایی در مرحلۀ بازگشت، در پیرنگ این داستان، با الگوی پیشنهادی کمپبل مطابقت دارد. سایر بخش‌ها نیز بنابه اقتضای داستان حذف شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Study in Ajib and Gharib's Narrative in Hezar o Yek Shab according to Joseph Campbell's hero's journey model

نویسندگان [English]

  • Somayeh Aghajani Zeleti 1
  • Mohammad Ali Khazanehdarlo 2
چکیده [English]

American mythologist Joseph Campbell, paid to explores hero's journeys in different cultures, based on the Carl Gustav Jung's ideas, and presented a model for this journeys in The Hero With a Thousand Faces. This model has extensive capabilities for the analysis of literary works. Hezar o yek shab is one of the works that can be studied according to Campbell's model. This Study pay to Ajib and Gharib's narrative in the Hezar o yek shab based on this model. Research results show that components such as an invitation to begin journey, decline the invitation, crossing the first threshold, divine intervention and belly of the whale in departure step and the woman as tempter,tests road, meet with the goddess and become Godly In the initiation step and the Lord of the two worlds, emancipation in life and the final blessing In return step, in the plot of this story is Correspond With Campbell's model. Also other parts, has been removed for necessity of the story.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mythological criticism
  • Archetype
  • Hero's journey
  • Hezar o yek shab
  • Ajib and Gharib's narrative
اتونی، بهروز (1390). «پاگشایی قهرمان در حماسه­های اسطوره­ای». ادب پژوهی. دانشگاه گیلان. شماره  16. صص 81-105.
الیاده، میرچا (1385). رساله در تاریخ ادیان. ترجمۀ جلال ستاری. چاپ سوم. تهران: سروش.
پیرسون، کارول اس و هیوکی مار (1390). زندگی برازنده­ی من، مؤثرترین راهکارهای تحلیل خویشتن و غنی‌سازی ارتباط با دیگران. ترجمۀ کاوه نیری. تهران: بنیاد فرهنگ زندگی.
ثمینی، نغمه (1379). عشق و شعبده. تهران: مرکز.
حسینی، مریم و گزمه، عاطفه (1390). «کهن­نمونه­ها در داستانی از هزار و یک شب (حکایت جوذر)». فصلنامۀ زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه خوارزمی. سال 19. شماره 70. صص 7- 35.
 زمرّدی، حمیرا (1382). نقد تطبیقی ادیان و اساطیر در شاهنامه­ فردوسی، خمسه نظامی و منطق الطیر. تهران: زوّار.
 ستاری، ‌‌جلال (1368). افسون شهرزاد- پژوهشی در هزار افسان. تهران: توس.
ستاری، ‌‌جلال (اسفند 1348). «مقدمه‌ای بر هزار و یک شب». هنر و مردم. دوره8. شماره 89. صص 72-62.
سرکاراتی، بهمن (1378). سایه­های شکارشده. تهران: قطره.
شدل، آندره (1388). مقدمه بر هزار و یک شب. مجموعه مقالۀ جهان هزار و یک شب. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: مرکز.
قائمی، فرزاد (1389). «تحلیل داستان کیخسرو در شاهنامه بر اساس روش نقد اسطوره­ای». پژوهش­های ادبی. انجمن زبان و ادب فارسی. سال 7. شماره 27. صص 100-77.
قرشی، امان­الله (1380). آب و کوه در اساطیر هند و ایرانی. تهران: هرمس.
قلیزاده، خسرو (1388). فرهنگ اساطیر ایرانی بر پایۀ متون پهلوی. چاپ دوم. تهران: کتاب پارسه.
کتاب مقدس عهد عتیق و عهد جدید (1380). ترجمۀ فاضل خان همدانی، ویلیام گلن، هنری مرتن. تهران: اساطیر.
کریستین­سن، آرتور ایمانوئل (1381). کیانیان. ترجمۀ ذبیح­الله صفا. چاپ پنجم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کزّازی، میرجلال­الدین (1384). آب و آیینه. تبریز: آیدین.
کمپبل، جوزف (1385). قهرمان هزار چهره. ترجمۀ شادی خسروپناه. مشهد: گل آفتاب.
کوپ، لارنس (1384). اسطوره. ترجمۀ محمد دهقانی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
گرین،ویلفرد / لِیبِر، ارل / مورگان، لی / ویلینگهم، جان (1385). مبانی نقد ادبی. ترجمۀ فرزانه طاهری. چاپ چهارم. تهران: نیلوفر.
لیمینگ، دیوید آدامز (مهر و آبان1379). «سفر دریایی قهرمان». ترجمۀ علیرضا حسن­زاده و عنایت­اله روفچاهی­. کتاب ماه هنر. شمارۀ 25-26. صص85-80.
محجوب، محمدجعفر (1382). ادبیات عامیانه ایران (مجموعه مقالات دربارة افسانه‌ها و آداب و رسوم مردم ایران). به کوشش حسن ذوالفقاری. تهران: نشر چشمه.
مختاری، محمد (1379).  اسطورۀ زال (تبلور تضاد و وحدت در حماسۀ ملی). چاپ دوم. تهران: توس.
وارنر، رکس .(1387) دانشنامۀ اساطیر جهان. ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل­پور. چاپ دوم. تهران: نشر اسطوره.
وگلر، کریستفر (1386). ساختار اسطوره­ای در فیلم­نامه. ترجمۀ عباس اکبری. تهران: نیلوفر.
ویتیلا، استوارت (1392). اسطوره و سینما. ترجمۀ محمد گذرآبادی. چاپ سوم. تهران: هرمس.
هزار و یک شب (1385). به کوشش علی اکبر تقی­نژاد. تهران: علم.
هندرسن، ژوزف (1386). انسان و اسطوره­هایش. ترجمۀ حسن اکبریان طبری. چاپ دوم. تهران: دایره.
هینلز، جان راسل (1370). شناخت اساطیر ایران. ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: نشر چشمه. یونگ، کارل گوستاو.(1386)  انسان و سمبو­­ل­هایش. ترجمۀ محمود سلطانیه. چاپ ششم. تهران: جامی.
یونگ، کارل گوستاو (1372). جهان­نگری. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: توس.
Campbell, Joseph. (1990). An Open Life. Eds. John M. Maher and Dennie Briggs. New York: Harper Collins & Row.   
Campbell, Joseph ـ (1988). Historical Atlas of World Mythology. Vol. 2, pt.1. New York: Alfred van der Marck Editions.
Campbell, Joseph; Phil Cousineau and Stuart L. Brown (2003). The Hero's Journey:
Joseph  Campbell on His Life and Work Novato
, CA: New Worid Library.
Knapp, Bettina (1984). A Jungian Approach to literature. Carbondale, and  Edwardsville: Southern Illinois University Press.
Segal, Robert A. (1999). Theorizing about Myth. Amherst: University of Massachusetts.