پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

زاهد عالی مقام (صنعت تهکّم در شعر حافظ)

نوع مقاله : تحلیلی و انتقادی

نویسنده

هیأت علمی

چکیده

دیوان حافظ گنجینه‌ای ارزشمند از شعر ناب فارسی است. در شعر خواجة شیراز نه تنها موضوعات و مضامین، برای همیشه تازه وگسترده‌اند، بلکه از منظر بلاغت و عناصر زیبایی شناختی، بهره‌مندی از صُور خیال، به کارگیری زبان ممتاز، خلق انواع موسیقی، وزن‌های زیبا و مطبوع و مانند آن نیز کم نظیر است. بررسی و تحلیل عوامل مختلف زبانی  حافظ و استفاده از شیوه‌های گوناگون در آفرینش محتوای برجسته، امکان شناخت بهتر دریافت تصاویر و توصیفات او به مخاطب می دهد. یکی از شگردهای خاصّ او، نقد اجتماعی و طنز انتقادی است و در این زمینه از انواع طنز استفاده کرده است . تهکّم یا استعارة تهکّمیّه و یا کنایة طنز آمیز و راه‌های ساخت و پردازش این نوع طنز و هم چنین رابطة تهکّم با تحکّم مورد توجّه پژوهش حاضر قرار گرفته‌است.   

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Dignified anchorite(studying the sarcasm in Hafez's poetry)

نویسنده [English]

  • hafez hatami
faculty
چکیده [English]

Hafez’s Divan is valuable treasure of Persian pure poetry. in poetry of KHajeh, not only the themes and topics, are new and extensive for every time, but from the perspective of, rhetoric and aesthetic ingredients, such as the utilization of image, the use of excellent language, creating all kinds of music, cute and pleasant rhythm are inimitable. linguistic analysis of various factors and the use of pure content creation and highlights possible ways to get a better understanding images and descriptions he gives to the audience. One of the his special techniques, social criticism and humor is critical in the field humor is used. In this article ,Sarcasm and irony as well as ways of processing this type and relationship sarcasm with domination have been consider considered.


Hafez’s Divan is valuable treasure of Persian pure poetry. in poetry of KHajeh, not only the themes and topics, are new and extensive for every time, but from the perspective of, rhetoric and aesthetic ingredients, such as the utilization of image, the use of excellent language, creating all kinds of music, cute and pleasant rhythm are inimitable. l

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian poet
  • rhetorical image and literary fiction
  • sarcasm
  • irony
  • social criticism
قرآن کریم.
استعلامی، محمد (1387). حافظ به گفتة حافظ(یک شناخت منطقی). تهران: نگاه.
التفتازانی، سعدالدّین (1383). مختصرالمعانی. چاپ هشتم. قم: انتشارات دارالفکر.
الحلّی، صفی­الدّین (1992.م). شرح الکافیه البدیعیه فی علوم البلاغه و محاسن البدیع. الطبعة الثانیة. بیروت: دار صادر.
الشرتونی اللبنانی، سعیدالخوری (1385). اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد. (پنج جلد) چاپ دوم. تهران: انتشارات اسوه.
انوشه، حسن (1376). فرهنگ‌نامة ادبی فارسی(گزیدة اصطلاحات، مضامین و موضوعات ادب فارسی) دانش‌نامة ادب فارسی2. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
جرفاذقانی، ابوالشرف ناصح بن ظفر (1374). ترجمة تاریخ یمینی. مصحّح جعفر شعار. چاپ اوّل. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
حافظ شیرازی، خواجه شمس‌الدّین محمّد (1389). دیوان حافظ. با تصحیح و مقدّمه: حسین پژمان بختیاری. چاپ دوازدهم. تهران: امیرکبیر.
حافظ شیرازی، خواجه شمس‌الدّین محمّد (1362). دیوان حافظ. دو جلدی. به تصحیح و توضیح پرویز ناتل خانلری. چاپ دوم. تهران: خوارزمی.
خاقانی، افضل­الدّین بدیل­بن علی (1375). دیوان خاقانی. به اهتمام جهانگیر منصور. چاپ اوّل. تهران: آگاه.
خرّمشاهی، بهاءالدّین (1377). دانش­نامة قرآن و قرآن‌پژوهی.(دو جلدی) چاپ اوّل. تهران: دوستان.
خرّمشاهی، بهاءالدّین (1372). حافظ‌نامه. دو جلدی. چاپ پنجم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
داد، سیما (1383). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ دوم. تهران: مروارید.
دهخدا، علی­اکبر (1377). لغت‌نامه. زیر نظر محمّد معین. با نظارت جعفر شهیدی. تهران: دانشگاه تهران.
رامپوری، غیاث­الدّین محمّد (1363). غیاث اللغات. چاپ سوم. تصحیح منصور ثروت. تهران: امیر کبیر.
رجایی، محمّد خلیل (1379). معانی و بیان و بدیع. چاپ پنجم. شیراز: دانشگاه شیراز.
شاد، محمّد پادشاه (1363). فرهنگ آنندراج. چاپ دوم. بی‌جا: کتاب فروشی خیّام.
شمیسا، سیروس (1392). بیان. چاپ دوم. تهران: نشر میترا.
صفی‌پوری، عبدالرّحیم بن عبدالکریم (1377.ق). منتهی الأرب فی لغة العرب. دوجلدی. بی‌جا: اسلامیه.
طباطبایی، محمّد (1367). فرهنگ اصطلاحات و صناعات ادبی. چاپ اوّل. مشهد: آستان قدس رضوی.
مرتضوی، منوچهر(1370). مکتب حافظ (مقدّمه برحافظ شناسی). تبریز: انتشارات ستوده.
معلوف، لویس (1986.م). المنجد فی اللّغة. الطبعة الحادیة والعشرون. بیروت: دارالمشرق.
معین، محمّد (1370). حافظ شیرین سخن. ج اوّل. به کوشش مهدخت معین. چاپ دوم. تهران: معین.
همایی، جلال­الدّین (1370). فنون بلاغت و صناعات ادبی. چاپ هشتم. تهران: هما.
حاتمی، حافظ (1386). «نقد حافظ بر صوفی». ماهنامة حافظ (پژوهی، ادبی، تاریخی و...). شمارة  43.
مروتی، سهراب؛  ذوالفقاری‌فر، قدرت (1392). «طنز در قرآن کریم».تحقیقات علوم و حدیث دانشگاه الزهرا. سال دهم. شمارة 2.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1384). «طنز حافظ». ماهنامة حافظ. شمارة 23.
غلامحسین­زاده، غلامحسین؛ لرستانی، زهرا (1388). «آیـرونی در مقالات شمس». مطالعات عرفانی. شمارة 9.
مولایی­نیا، عزت­الله؛ دهقان ضاد، رسول و همکاران (1393). «بررسی اغراض بلاغی اسلوب‌های تهکّم و استهزاء در قرآن کریم». پژوهش‌های ادبی- قرآنی. سال دوم، شمارة دوم.
Abrams, A. H. (1970 A.D). A glossary of literary terms. Newyourk: longman publication.
 Muecke, D. C. (1980 A.D). Compass of irony. Newyourk and London: Methuen.