پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

بررسی کاربرد اعداد یک تا پنج در افسانه های مکتوب ایرانی

نوع مقاله : تحقیقات بنیادی یا نظری

نویسندگان

1 هیئت علمی

2 دانشجو

چکیده

عدد، مقوله‌ای است که‌ انسان‌ همواره با‌ آن در طول دوران زندگی خود مرتبط بوده و از آن به عنوان وسیله‌ای برای رفع حاجات بهره می برد. عدد یک در ادیان الهی عددی مقدس به شمار می رفته و رمز الوهیت و یگانگی محسوب می گردد. عدد دو در مقابل یک قرار می گیرد و از این رو مظهر تضاد، تعارض یا آرامش موقت نیروها و نشانۀ گذشت زمان است. در تمام آیین های سری، دو شوم قلمداد شده و دلالت بر سایه دارد. عدد سه نیز از پرکاربردترین اعداد در افسانه های مورد بررسی است. و نزد‌ ایـرانیان بـاستان رمز دین و جادو بود. عدد چهار یکی از کامل ترین اعداد است. این عدد را نظم کیهانی دانسته اند؛ که به بی نظمی در جهان نظم می بخشد و آن را به اشکال ثابت و منظم تبدیل می کند. عدد5 در این داستان ها، نقش کم رنگ تری در بین پنج عدد اول دارد. با این عدد ترکیبات فراوانی ساخته شده که بسیاری از این ترکیبات ارزش کنایی و ادبی دارند. هدف از انجام مقاله دستیابی به نتایجی است که می توان از طریق آن به راز و رمز زندگی گذشتگان پی برد. یافته های تحقیق نشان داد که عددیک با بیشترین تکرار در افسانه ها از جایگاه والایی برخوردار است. از سویی اکثر داستان ها و افسانه ها با گزارۀ قالبی «یکی بود یکی نبود» آغاز می گردد که نشان از اهمیت این عدد در نزد مردم بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Study of the functions of numbers from one to five in the Iranian legends (Based on legends of Darvishian and Khandan)

نویسنده [English]

  • asieh zabihnia 1
چکیده [English]

Number, is a category that man has always been associated with it during its life and has used it as a means for obviating its needs. Number one is a sacred number in divine religions and is considered the secret of divinity and oneness. Two is placed against one and hence is a symbol of contradiction, conflict or temporary peace of forces and a sign of passing of time. In all secret religions, two is considered unlucky and implies shadow. Number three is also among the most useful numbers in the legends which are under investigation. And for ancient Iranian was the code of religion and magic. number four is one of the most complete numbers. This number has been considered the cosmic order, which gives order to the chaos in the world and converts it into fixed and regular forms. The number 5 in these stories, has a less important role among the first five numbers. many compounds have been made with this number, many of these compounds have ironic and literary value. The goal of conducting this research is to achieve the results through which we can realize the mysteries of life in the past. The results of this research showed that number one with the most frequent repetition in Legends has a high position. Meanwhile, most of the stories and legends begin with the template proposition as "once upon a time" to show the importance of this number for people.

کلیدواژه‌ها [English]

  • legends
  • numbers
  • one
  • two
  • three
- قرآن کریم
- آقاشریف‌، احمد (1383) اسرار و رموز اعداد و حروف، جلد اول، تهران: شهید سعید محبی.
- احمدی، لیلا (1394) نقش اعداد در آیین­های گذر ایرانی؛ (با تکیه بر فرهنگ گیلان، آمل، تالشان، بروجرد، لرستان، خراسان، و ایزدخواست)، نشریۀ مطالعات ایرانی، پاییز و زمستان 1394 - شماره 28، صص 1-16.
- ارجی، علی اصغر (1382) همانندی در افسانه­های ملل، ویژه نامه آموزش زبان و ادبیات فارسی، سال هفدهم، شماره 78، صص 55-60.
- بدوی، عبد الرحـمن (1389) موضوعۀ الفلسفه، مصر: دار‌ الکتاب.
- برآبادی، محمود (1383) همراه جویبار زلال افسانه­ها، مجله کتاب ماه کودک و نوجوان،  شماره 79، ص 28. 
- بهار، مهرداد (1376)پژوهشیدراساطیرایران، چاپ دوم، تهران: آگه.
ـ. . . . . . . . . (1376 )، شاهنامه از اسطوره تا حماسه، جستاری چند در فرهنگ ایران، تهران: انتشارات فکرروز.
- حافظ، شمس الدین مـحمّد (1372) دیوان، تصحیح  قاسم قـزوینی و محمدغنی، تهران: اساطیر.
- خزاعی، مجید؛ ممتحن، مهدی(1390) نگاره های نمادین اعداد در قرآن، اسطوره و ادبیات، مجله مطالعات ادبیات تطبیقی، پاییز. شماره 19، صص 165- 183.
- درویشان، علی اشرف، خندان مهابادی، رضا (1378) فرهنگ افسانه های مردم ایران، جلد 19.  تهران: نشر کتاب و فرهنگ.
- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1380) فرهنگ افسانه های مردم ایران، جلد 5. تهران: نشر کتاب و فرهنگ.
- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  (1381) فرهنگ افسانه های مردم ایران، جلد 10. تهران: نشر کتاب و فرهنگ.
- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  (1381) فرهنگ افسانه های مردم ایران، جلد 11، تهران: نشر کتاب و فرهنگ..
- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  (1382) فرهنگ افسانه های مردم ایران، جلد 12. تهران: نشر کتاب و فرهنگ.
- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  (1378) فرهنگ افسانه های مردم ایران، جلد 18.تهران: نشر کتاب و فرهنگ.
- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1380) فرهنگ افسانه های مردم ایران، جلد 7. تهران: نشر کتاب و فرهنگ.
- . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .  (1378) فرهنگ افسانه های مردم ایران، تهران: نشر کتاب و فرهنگ.
- . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .(1378) فرهنگ افسانه های مردم ایران، جلد 17. تهران: نشر کتاب و فرهنگ.
- دولتخواه، جلیل (1375) اوستا، تهران: انتشارات مروارید.
- ذکرگو، امیرحسین (1377)اسراراساطیرهند، چاپ اول، تهران: فکر روز.
- رضایی، عبد‌ العظیم (1368) اصل‌ و نسب و دین‌های ایران باستان، تهران: طلوع آزادی.
ـ ستاری، جلال (1350) رموز قصه از دیدگاه روان شناسی، مجله هنر و مردم، شماره40، صص 78- 85.
- سعدی، مصلح الدیـن (1378) کلیات سـعدی، تصحیح مـحمد علی فروغی، تهران: سخن.
- سلیم الحوت، محمود (2004) فی طریق المیثولوجیا عند العرب، لبنان: دار النـهار النشر.
- شفق، اسماعیل؛ نیازی وحدت، علیرضا (1388) اهمیت عدد سه با نگاهی به دیوان خاقانی، فصلنامه پژوهش­های ادبی سال 6، شماره 25، صص 71- 90.
ـ شمسیا، سیروس (1383) داستان یک روح، چاپ دوم، تهران: انتشارات فردوس.
- شوالیه، ژان؛ آلن گربران (1378) فرهنگنمادها، ترجمه سودابه فضائلی، جلد اول و دوم، تهران: جیحون.
- عاصمی، محمد (1354) اعداد و عرفان، مجله کاوه (مونیخ)، شماره 57 ، صص 2-4.
- عبودی، هنری (1997) معجم الحـضارات السّامیه، لبنان:دار الجروس پرس.
- کاسیرر، ارنست (1387) زبان و اسطوره، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: مروارید.
- گرین، ویلفرد ال و (1376) مبانینقدادبی، ترجمه فرزانه طاهری، چاپ اول، تهران: نیلوفر.
- لوفلر، م، دلاشو (1386) زبان رمزی قصه­های پریوار، ترجمۀ جلال ستاری، تهران: انتشارات توس.
- محمودی، خیرالله (1384) جایگاه عدد سه در فرهنگ و آیین­های باستانی ایرانیان، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره42، صص 142-169.
- نشاط، سید محمود (1368) شمار و مقدار در زبان فارسی، تهران: انتشارات امیر کبیر.
- نظامی، الیاس بن‌ یوسف (1380) خمسه، تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران، قطره.
- نورآقایی، آرش (1388) عدد، نماد، اسطوره، تهران: نقد افکار.
- وانلون، هندریک (1344) تاریخ بـشر، تهران: امیر‌ کبیر.
- هینلز، جان (1375) شناخت اساطیر ایران،‌ ترجمه‌ ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: نشر آویشن.
- هووک، ساموئل هنری (1968) منعطف المخیله البشریه: بحث فی الاساطیر، لاذقیه: دارالحوار.
- یونگ، کارل گوستاو (1383) آیون، ترجمه پروین فرامرزی، چاپ اول، تهران: به نشر.