دانشگاه پیام نور
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
7
1
2019
02
20
مناظره ی مشهور «بوته ی کدو با درخت چنار»؛ قطعه ای از ناصر خسرو یا شعری از انوری؟
11
22
FA
احترام
رضایی
دانشگاه پیام نور
em12_rezaee@yahoo.com
سکینه
غلامپور دهکی
عضو علمی دانشگاه آزاد جویبار
ghsekineh@hahoo.com
10.30473/pab.2019.38846.1616
چکیده:<br />مناظره ی کدو بن و چنار یکی از زیباترین، دلنشین ترین و مشهورترین مناظره های ادب فارسی است که از قرن پنجم هجری به بعد حکم مثل سایر را در زبان فارسی پیدا کرده است. <br /> موضوع این مناظره، بحث و گفتگوی میان بوته ی کدویی چند روزه، پر مدعا و خام با چناری پر سن ، استوار و مجرب است که در قالب قطعه و در پنج بیت در بحر مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف سروده شده است.<br /> این قطعه با اندک تفاوتی در دیوان ناصر خسرو، شاعر برجسته ی قرن پنجم هجری و نسخه های خطی و چاپی دیوان انوری ابیوردی، سخن سرای مشهور قرن ششم به چشم می خورد. هر دو شخصیت – انوری و ناصر خسرو- در قطعه سرایی ، پیش کسوت هستند اما وجود شواهد شعری در دیوان شعرا و نویسندگان قبل از انوری و نیز شواهد شعری موجود در دیوان خود او بیانگر آن است که مناظره ی مذکور متعلق به ناصر خسرو قبادیانی شاعر بلند آوازه ی سبک خراسانی است.
انوری ابیوردی,دیوان,مناظره ی کدوبن و چنار,ناصر خسرو قبادیانی
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6112.html
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6112_34024b45d3fbc21ed1f38ecedfc667ec.pdf
دانشگاه پیام نور
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
7
1
2019
02
20
بررسی مقتضای حال و مقام در شعر از دیدگاه عبدالقاهر جرجانی و جفری لیچ
23
40
FA
نسرین
تیموری
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب دانشگاه الزهرا(س)
nasrin.teimuri@yahoo.com
مینا
جیگاره
دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه الزهرا س
njafari49@yahoo.com
10.30473/pab.2019.43317.1652
منظور از تناسب مقتضای کلام با حال و مقام در بلاغت سنتی مطابقت شکل با معنا و غرض است که در زبانشناسی صورت و محتوا نام دارد.بررسی این تناسب بر مبنای بافت درون زبانی یعنی روابط نحوی-معنایی واژگان ،صرف نظر از سیاق موقعیتی یعنی شرایط تولید و موقعیت گفتار ممکن نیست.گزینش شیوۀ اطناب،ایجاز ،تصریح ،کنایه و...و تعدد صورتهای کلام بسبب تنوع مقام هاست. بررسی واحدهای واژگانی به اعتبار رخداد،افعال و عادتهای زندگی اجتماعی و تجارب عینی نویسنده که از عوامل خارج ذهن یا سیاق موقعیتی هستند ،در کنار بافت متنی بسیار اهمیّت دارد. واضح نبودن مسئله مقام و بافت و سیاق در بلاغت سنتی؛هدف و ضرورت نگارش پژوهش حاضر است.بدین منظور دیدگاه سنتی عبدالقاهر جرجانی و زبان شناختی جفری لیچ به روش توصیفی- تحلیلی مقایسه گردید. نتیجه پژوهش نشان می دهد که؛بررسی دقیق تناسب مقتضای کلام با حال یا بافت درونی در پرتو مقام یا سیاق موقعیتی محقق می شود. تنوع مقام عامل مؤثر در تغییر ساختار و شکل کلام بشمار می رود.از نظر جرجانی و لیچ؛سبک شعر،اقتضای عدول از نحو و ترکیب متعارف واژگان دارد که متناسب با غرض بلاغی- معنای معنا یا مفهوم کلی(محتوا)- از طریق صورت کلام دریافت می شود.
:" اقتضای حال و مقام","بافت درون زبانی","سیاق موقعیتی"," جرجانی"," لیچ"
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6233.html
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6233_7e2754de505aa60ae93cae0071adec93.pdf
دانشگاه پیام نور
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
7
1
2019
02
20
درآمدی بر ساخت های نحوی قصاید مردف خاقانی
41
58
FA
عبدالله
ولدی جهان آباد
گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون ، ایران
abdollah.valadi@gmail.com
سید محتشم
محمدی
0000-0001-7630-9088
زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون، ایران
mohtasham@kazerunsfu.ac.ir
10.30473/pab.2019.43627.1657
نحو از قواعد حاکم بر انعقاد جمله حاصل می شود. هر آنچه زبان ادبی را متمایز از زبان خودکار ومتداول می سازد بر روی نحو زبان قابل اعمال است. جابجایی عناصر زبانی در محل های نحوی به اقتضای وزن و مسائل بلاغی میسر می گردد؛ لذا هر عنصر زبانی که از جایگاه نحوی خود جا به جا شده باشد به میزان نحو پایه یا صفر درجه نگارش قابل سنجش و شناسایی است. عبد القاهر جرجانی، قائل به تنوع جویی از طریق جا به جایی عناصر زبانی در تولید ساخت های نحوی است. خاقانی شاعری تنوع جوی است که الگوهای نحوی متعدد را در سرودن قصاید خود به کار برده است. در این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی 58 قصیده مردف خاقانی رده بندی و جملات آن ها شمارش شده است که تحلیل ها و داده های آماری حکایت از دو رویکرد کلی دارد: در مورد نخست، وجود ساختهای نحوی تکرار شونده در سطح عمودی و افقی قصاید به دلیل فراوانی تشخص یافته است و ویژگی ای از سبک قصاید را نشان می دهد. داده های آماری در رویکرد دوم بیانگر این است که هنجارشکنی های نحوی در قصاید مردف اسمی، ضمیری، عبارات اسمی و قیدی بسی فراوان تر از قصاید مردف فعلی رخ داده است. در نتیجه 7/70 درصد از 6391 جمله به کار رفته در این قصاید برخوردار از ساخت های نحوی بهنجار می باشد. بر همین اساس ساخت-های نحوی قصاید مردف خاقانی تقریبا بهنجار و مطابق نحو پایه در زبان فارسی است.
نظریه ها,قصاید مردف,نحو پایه,ساخت های نحوی,هنجار گریزی
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6274.html
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6274_5c5dae0445f39eb4f744195f208c0161.pdf
دانشگاه پیام نور
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
7
1
2019
02
20
بازشناسی دو گونه قصۀ منثور عصر صفوی
59
66
FA
مهرداد
علیزاده شعرباف
زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد
mehrdadalizade1990@gmail.com
10.30473/pab.2019.49744.1708
چکیده<br />عصر صفوی، به دلایل سیاسی و اجتماعی، دورۀ وفور قصه و نقالی است. در این تحقیق، قصههای عصر صفوی به دو دستۀ مذهبی-تاریخی و عاشقانه-دلاوری تقسیم شده است. متون مذهبی-تاریخی این دوره نه از منظر تاریخی حائز اهمیتاند و نه اطلاعات مستند و صحیح مذهبی دارند؛ ولیکن انعکاس قابل تأملی از مسائل اجتماعی و ذوق مردم دارند. قصههای عاشقانه-دلاوری نیز قصص شهسواری هستند که دلاور قصه، برای هدفی زمینی، غالباً تخت و تاج یا ملکهای از سرزمینی دیگر که بر تصویر وی عاشق گشته، به گرد جهان میگردد و اعمال سلحشوری انجام میدهد. با توجه به شرایط سیاسی و اجتماعی خاص عصر صفوی و تثبیت مذهب تشیع در ایران که نتیجتاً غالب مباحث بر حول محور گفتمان مذهبی شکل میگرفت، ترویج مباحث مذهبی در میان توده و تبلیغ ایدئولوژی غالب حکومت در مکانهای عمومی ازجمله قهوهخانهها، توسط نقالان نقطۀ مشترک هر دو دسته از متون، تاریخی-مذهبی و عاشقانه-دلاوری است.
عصر صفوی,قصههای عامیانه,قصص عاشقانه-دلاوری,قصص تاریخی-مذهبی
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6352.html
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6352_07fb9493377dca845ad31ff9f47a6027.pdf
دانشگاه پیام نور
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
7
1
2019
02
20
بررسی بُنمایههای غنایی در شعر انقلاب اسلامی
67
78
FA
حمزه
محمدی ده چشمه
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.
hamzehm661@gmail.com
شیما
کرباسی
دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.
shimakarbasi@yahoo.com
10.30473/pab.2019.49020.1700
شعر انقلاب اسلامی ادامه شعر گذشته فارسی است و دایره شمول آن چه از نظرگاه مضمون و درونمایه و چه از منظر قالب و شکل، همه قلمروهای گذشته را در برمیگیرد. شعر انقلاب هم درونمایه حماسی دارد هم عارفانه، هم عاشقانه، هم مذهبی و هم اجتماعی و سیاسی؛ بهتر است بگوییم هیچ موضوع و مضمون الهی، انسانی و جهانی نیست که شاعران انقلاب بدان نپرداخته باشند. شعر عاشقانه یکی از شاخههای شعر انقلاب است که در شعر شاعران این دوره نمود چشمگیری دارد. سرودههای تغزّلی عاشقانه انقلاب که در همه قالبها به ویژه غزل سروده شدهاند، عمدتاً از وقار و نجابت و ادب شاعرانهای برخوردارند که از این منظر با سرودههای تغزّلی عاشقانه پیش از انقلاب تفاوت بارز و محسوس دارند. از آنجا که عشق و بیان احساسات ناب و عواطف در قالب زیباترین جملات توصیفی در ادبیّات انقلاب نقش بسته و جزو مضامینی است که ما آن را در شمار ادبیّات غنایی می دانیم، در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی و تحلیل محتوا جنبههای غنایی ادبیّات بعد از انقلاب مورد بررسی قرار گرفته است. با توجّه به روحیّات مردم و همچنین اشعار شاعران در این زمان میتوان گفت ادب غنایی علاوه بر مضامین عرفانی و حماسی، بخش قابل توجّهی از ادبیّات این دوره را به خود اختصاص داده است.
شعر انقلاب,درونمایه,ادبیّات غنایی,سوگواریهای عاشقانه
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6353.html
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6353_a5d3e8c415d439e891a7b70c125d4ffd.pdf
دانشگاه پیام نور
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
7
1
2019
02
20
بررسی مولفههای تصویر و درونمایه در داستانهای کودکانه صمد بهرنگی
79
96
FA
سجاد
نجفی بهزادی
شهرکرد
najafi23ir@yahoo.com
10.30473/pab.2019.48939.1699
درونمایه و تصویر نقش مهم و سازندهای در داستانهای کودکان دارند. انتخاب درونمایه و پردازش مناسب آن نقش مهمی در جذب مخاطب دارد. نویسندگان ادبیات کودک درونمایههایی را برای داستان انتخاب میکنند که جذاب و تفکر برانگیز باشد. تصویر نیز به عنوان یک عنصر کلیدی باید کودک را در درک درونمایه داستان یاری دهد و ترغیب کننده حس زیباشناسی مخاطب و تخیل برانگیز باشد. روش تحقیق به صورت اسنادی و تحلیل کمی محتوای آثار است. در این پژوهش به مولفههایی چون، درونمایه و بسامد آن، شیوه ارائه درونمایه، رابطه عنوان داستان با درونمایه، تصویر و نقش آن در ارائه درونمایه پرداخته میشود. موضوع داستانهای بهرنگی پیرامون مسائل اجتماع و بحران-های جامعه است. در آثار بهرنگی، تنوع موضوع و درونمایه نسبتا کم است. تک بعدی بودن آثار (اجتماعی) باعث شده مخاطبان او اغلب از طبقه خاص جامعه باشد. رابطه تصاویر با درونمایه، اغلب رابطهای تکمیلی است. تصویر، به ارائه بهتر درونمایه کمک میکند. تصاویر سیاه وسفید، استفاده ار رنگ-های خنثی وغمگین (خاکستری و سیاه) با درونمایه داستانها هماهنگی دارد.
درونمایه,تصویر,داستان,کودک,صمد بهرنگی
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6245.html
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6245_a2d56dcd2e2b2de2761b8b2a7f00a4e2.pdf