2024-03-29T12:12:43Z
https://pab.journals.pnu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=915
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
2322-3979
1397
6
2
بررسی تأسیهای بابافغانی از شگردهای تصویرساز شعر حافظ
شهرام
احمدی
محمد
جهلت
بابافغانی به علت تأثیرپذیری فراوان از حافظ به «حافظکوچک» مشهور میباشد. این تأثیرپذیری از جهات مختلف قابل پژوهش و تحقیق است. یکی از وجوه پژوهش، بررسی دقیق چگونگی و میزان تبعیت بابافغانی از حافظ در بحث تصویر است. تصویر به مجموعهی تصرفات بیانی و مجازی اطلاق میشود که گوینده با کلمات تصویر میکند و نقشی را در ذهن خواننده یا شنونده به وجود میآورد. دو دانش بیان و بدیع، بایسته-ترین نقش را در بررسی تصویرهای شعری دارند. به عبارت دیگر، لازمهی بررسی تصویرهای شعری یک شاعر عناصر بیانی و بدیعیاند. این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیل و با استفاده از ابزار کتابخانهای نوشته شدهاست، میکوشد تا به بررسی شگردهای تصویرساز مشترک (تشبیه و استعارههای مصرّحه و مکنیه) دو شاعر و میزان تأثیرپذیری بابافغانی از حافظ در مبحث تصویر بپردازد. نتایج این مطالعه نشان میدهد که بسیاری از تصویرها و شگردهای ادبی که توسّط حافظ برای خلق تصویر بهکار گرفته شدهاند، در ساختمان تصویرهای بابافغانی مشاهده میشود و بابافغانی برای ساخت تصویرهایش به آنها نظر داشته است.
حافظ
بابافغانی
تصویر
بیان
تشبیه
2018
05
22
9
22
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_5510_7474036f0de7e5b7f95248f995f7f6a7.pdf
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
2322-3979
1397
6
2
صورخیال گل در آیینۀ غزلیّات صائب و با تأکید بر ادب عرفانی
ماندانا
علیمی
مسعود
پاکدل
زکیه
رشیدآبادی
گل و گیاه از دیرباز دست مایه هنرنماییهای خیالی و تصویرآفرینیهای شگرف بوده است. برخی شاعران نامدار ایران چون صائب با طبع وقّاد خویش زیباترین تصویرهای هنری و صورخیال را از پدیدۀ زیبای هستی خلق کردهاند. با همۀ فراخی دامنۀ جغرافیای محیط زیست شاعران و با همۀ اختلافاتی که از نظر اوضاع طبیعی در هر ناحیهای از نواحی مختلف نفوذ شعر فارسی وجود داشته، رنگ عمومی شعرهای طبیعت یکسان است. مبانی معناگرایانه و تأویلی عارفان با عنصر خیال و رویکرد زیباآفرینی میآمیزد. و همواره در آیینۀ ادبیّات عرفانی انعکاس مییابد. هدف از انجام پژوهش حاضر که با استفاده از روش کاربردی، استدلال ، تحلیل عقلانی و بر پایه مطالعات کتابخانهای انجام شده، این است که با تأویل گلها و تمثیل در اشعار صائب، مبانی بینامتنیت عرفانی را بیان کند. به زوایای تفکّر در ادبیّات عرفانی دست یابد. نگارندگان برآنند تأویلهای عرفانی را در آیینه تمثیل در غزلیّات صائب با تأکید بر جلد سه و چهار و پنج و با تعمّق در آن نقشآفرینی وی را درباره گل به رشتۀ تحریر کشند. و برای اظهار اسرار و باورهای پنهانی را که صائب در تبیین تجلّیات نزولی ظهوری و تجلّیات صعودی شهودی، از آن بهره برده را بیان کنند؛ در حقیقت صائب از گل و انواع آن، تأویلهای عرفانی مختلفی به تصویر کشیده است.
گل
صورخیال صائب
عرفان وتصوّف
ادبیّات عرفانی
2018
05
22
23
36
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_5512_cf0835447c656567d6d8a674425ff686.pdf
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
2322-3979
1397
6
2
کارکرد های ادبی ترکیبات اسمی بر محور همنشینی و جانشینی در تاریخ بیهقی
سید خلیل
باقری
چکیدهترکیبات را در زبان فارسی به دو گونهی اضافی و وصفی تقسیم کردهاند. ترکیب اسمی از نوع ترکیب اضافی بشمار میآید و اساس آن بر اسم است. این ترکیبات مانند اسم، نقشهای گوناگونی در جمله میپذیرند و در کارکردهای متنوعی بکار میروند. به وسیلهی این ترکیبات میتوان تاثیرگذاری کلام را بر نگرش و احساسات مخاطب افزایش داد. نگارنده با ارئهی شواهدی چند از تاریخ بیهقی به بررسی کارکردهای این ترکیبات بر محور همنشینی و جانشینی پرداخته و مسالهی معنی را از دید روابط مفهومی و در سطح واژگان نظام زبان مورد بررسی قرار داده است در ترکیبات صحبت از چگونگی پیوند کلمات و نقش کلمات در داخل ترکیبها در میان است ترکیبات اسمی با عنوان ترکیبات اضافی، که به بخش وابستههای پسین مربوط میشود، شناخته شدهاند. مضاف الیه گروه اسمی یا اسمی است که پس از حرف اضافهی کسره بیاید. اسمی که مضاف الیه داشته باشد مضاف نام دارد و نسبت دادن مضاف الیه به مضاف، اضافه نامیده میشود .برای شناخت بهتر و خطا نکردن در تشخیص ترکیب اضافی از ترکیب وصفی ابتدا باید صفت را از مضافالیه بازشناخت.کلیدواژه: ترکیب اسمی، اضافه، محور همنشینی و جانشینی، تاریخ بیهقی
ترکیب اسمی
اضافه
محور همنشینی و جانشینی
تاریخ بیهقی
2018
05
22
37
46
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_5524_9269d16919403b5368968d4dce069348.pdf
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
2322-3979
1397
6
2
بررسی زبانی و دستوری پیشوندها و پسوندها در تاریخ بیهقی
ملیحه
مهدوی
زهرا
افسری
ابوالفضل بیهقی صاحب اثر ارزشمند تاریخ مسعودی علاوه بر وظیفهی دبیری و تاریخنویسی، فنون ادبی و دستوری را نیز در اثر سترگ خود رعایت نموده و در کنار آن به واژهسازی و توسعه ی زبان پرداخته است. در این راستا «وندها» نقش بسیار مهمی در ساخت ترکیبات واژگانی و زبانی تاریخ بیهقی ایفا میکنند. وندها این قابلیّت و کارایی را در زبان فارسی دارند که با قرار گرفتن در کنار کلمات دیگر، واژگانی نو بیافرینند و با همین استقرار جزیی خود در کنار دیگرواژگان، برخی توضیحات اضافی را از زبان حذف کرده ، موجب ایجاز و رسایی سخن شوند و به قدرت و جاذبه ی زبان ادبی بیفزایند. «وندها» اجزای کوچکی از زبان اند که هر چند به تنهایی معنا و مفهوم مشخّصی ندارند، امّا با قدرتی که در آنها نهفته است میتوانند برای ابلاغ دورترین معانی و دستنایافتنیترین افکار، واژههایی بدیع خلق کنند. بررسی وشناخت این اجزای نافذ در آثار ادبی کهن و آشنایی با نحوه ی پیوند آنها با کلمات میتواند الگویی برای ساخت واژههای تازه در زبان توانمند فارسی باشد. ابوالفضل بیهقی یکی از نثرنویسان بزرگ زبان فارسی است که به خوبی به اهمّیّت نقش این اجزا در سخن و زبان پی برده و به یاری آن ها با خلق ترکیب ها و تعبیرهای تازه تحوّلی شگرف در سبک نویسندگی دوره ی خراسانی و حتّا پس از آن پدید آورده و سبک نوشتاری ویژه ای از خود به یادگار گذاشته است . واژههای کلیدی:زبان، دستور زبان فارسی، پیشوند، پسوند ،تاریخ بیهقی.
دستور زبان فارسی
پیشوند
پسوند
تاریخ بیهقی
واژه سازی
2018
05
22
47
65
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_5553_d42f272084b7a9a4f515c48d60c98105.pdf
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
2322-3979
1397
6
2
فرهادنامه: روایتی دیگرگون از داستان شیرین و فرهاد
علی
کریم زاده
داستان خسرو و شیرین از جمله داستان های اواخر عهد ساسانی است. موضوع آن عشق بازی خسرو پرویز بیست و سومین پادشاه این سلسله است با شیرین. این داستان در دورۀ اسلامی، همواره دستمایه شاعران و افسانه گویان بوده و توسعه و تغییراتی یافته است. فردوسی نخستین شاعری است که داستان معاشقه خسرو با شیرین را در شاهنامه به نظم کشید. پس از او نظامی داستان را البته با مهارت بیشتر و پررنگ کردن جلوه های غنایی آن که در شاهنامه مورد کم توجهی قرار گرفته بود و همچنین درج قصه عشق فرهاد و شیرین، دوباره به رشته نظم درآورد. تقریباً دو قرن پس از نظامی، شاعر گمنام دیگری به نام عارف اردبیلی داستان عشق فرهاد و شیرین را که هنوز در میان مردمان گنجه و شروان بر سر زبان ها بود، منظوم ساخته و «فرهادنامه» اش نامید. در این نوشته برآنیم که وجوه اختلاف روایت در منظومه «فرهادنامه» را با خسرو و شیرین فردوسی و نظامی از رهگذر بررسی و تحلیل شخصیتهای اصلی داستان- خسرو، شیرین و فرهاد، مشخص نماییم.
فرهادنامه
عارف اردبیلی
خسرووشیرین
روایت و عشق
2018
05
22
66
77
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_5430_063ebe4c3049d0b9dc041b838927639b.pdf
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
2322-3979
1397
6
2
نگاهی به کارکردهای تکرار در شعر سهراب سپهری
مسعود
روحانی
«تکرار» به عنوان یکی از آرایههای بدیعی نقش بسزایی در شعر بر عهده دارد و در صورت کاربرد مناسب، میتواند بر جنبهی زیباییشناسیک و هنری یک اثر تاثیرگذار باشد. تکرار در شعر معاصر نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته و به نوعی، نقش همان قافیه و ردیف در شعر کلاسیک را ایفا مینماید.تکرار در ارکان مختلف (واک، هجا، واژه و جمله یا عبارت) در شعر معاصر حضور دارد و شاعران معاصر، استفادههای گوناگونی از آن بردهاند؛ چه در جهت توسعه معانی و حسن تاثیر و چه در باب سود جستن از نغمه و آهنگ کلام. یکی از شاعرانی که تکرار در شعر او کارکردهای فراوانی داشته، سهراب سپهری است. این مقاله بر آن است تا ضمن ذکر موارد مختلف تکرار در شعر سپهری، به کارکردهای مختلف آن در شعر او بپردازد. نتایج به دست آمده نشان میدهد که مهمترین کارکردهای تکرار در شعر سپهری را می-توان چنین برشمرد: ایجاد اتحاد شاعر و خواننده، تفسیر مضمون، تقویت موسیقی درونی، ایجاد خلاقیت و باروری معنا، ایجاد مفاهیم و ترکیبات جدید، جلوگیری از سستی شعر، بیان معانی ثانوی از طریق تکرار، برجستهسازی مضمون، ایجاد کانون شعری، ایجاد وحدت در بیان شاعرانه، القای معنای خاص از طریق تکرار واجها، انتقال حس درونی، ایجاد مدخل های متعدد در شعر، حفظ شکل ذهنی شعر.
شعر معاصر
سهراب سپهری
تکرار
انواع تکرار
کارکردهای تکرار
2018
05
22
78
90
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_5431_053a29b527f8826d569452c32a9e4e57.pdf