2024-03-28T23:46:06Z
https://pab.journals.pnu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=963
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
2322-3979
1397
6
3
شگرد ایهامپردازی در غزل سعدی بر اساس نظریهی «رویکرد مرحله ای»ِ بوگراند
امید
مجد
سمانه
سالاری اول
شگرد ایهامپردازی در غزل سعدی بر اساس نظریهی «رویکرد مرحله ای»ِ بوگراند مجدسمانه سالاری اول*چکیده زبانشناسی متن، یکی از نظریههای نوین و پرکاربرد زبانشناسی است که قلمرو وسیعی دارد و زیرشاخه-های متعدّد آن نیز، بر وسعت مفهوم آن افزوده است. بوگراند البته با این روش، تنها به تحلیل ایهامپردازی و استعاره و تشبیه پرداخته است و در مورد سایر صنایع ادبی، سخنی نگفته است. رویکرد مرحلهای با سه روش «انسجام»، «پیوستگی» و «بینامتنیت» به درک متن توسّط مخاطب و بازتولید آن، کمک میکند. از میان این سه رویکرد، مبحث ایهامپردازی با دو روش اوّل، رابطة تنگاتنگ دارد. ایهامپردازی با روش انسجام به دو مورد و با روش پیوستگی به هفت مورد تقسیم میشود. در این مقاله، ضمن معرّفی و شناساندنِ رویکرد مرحلهای به خوانندگان گرامی، از روش بوگراند استفاده میشود تا به تحلیل و توصیف ایهامپردازی هنرمندانة سعدی در غزلیاتش برمبنای 9 مؤلّفة موجود در 2 روش انسجام و پیوستگی پرداخته شود. نتایج نشان میدهد که از میان این مؤلّفهها، نوع «ایهام دوگانة وابسته» و «استعارات همنشین» از پربسامدترین مؤلّفهها هستند و نوع «ایهام دستوری» و «ایهام مبهم» از هنریترین مؤلّفههای ایهامپروری در غزل سعدی هستند. کلیدواژه: ایهام، زبانشناسی متن، رویکرد مرحله ای، بوگراند، غزل، سعدی.
ایهام
بوگراند
غزل
سعدی
2018
08
23
11
26
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_5784_a87a9c9178b324e907f5e7511320f1f1.pdf
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
2322-3979
1397
6
3
کاربرد ایهام درغزل های شوکت بخاری
محمدامیر
مشهدی
رحیمه
ریواز
لیلا
عبادی نژاد
ایهام از عناصر مهم زبان ادبی و از گونه های پرکاربرد صنایع بدیعی است که آن را از انواع هنجار گریزی معنایی دانسته-اند . ایهام در محور مجاورت و همنشینی به وجود می آید و به کمک آن می شود کلام را درهاله ای از رمزوارگی فرو برد. ایهام را همچنین می توان هنری ترین و پُر راز و رمزترین شگرد ادبی دانست که شاعران و سخنورانِ هنرمند از آن بهره گرفته اند، بی شک پی بردن به شگفتی های این آرایۀ بدیعی، ما را به شناساییِ سخنان رازآلودِ آنان راه می نماید. در ادبِ فارسی، حافظ و خاقانی را پیشروِ این هنر می دانند. شوکت بخاری از شاعران سدةیازدهم هجری و از پارسی سرایانِ توانای ماوراءالنهر است، شعر وی سرشار از خیال انگیزی بوده و بیشتر صنایع بدیعی را می توان در غزل های وی یافت. این پژوهش برآن است تا، با نگاهی به غزل های شوکت بخاری، انواع مختلف ایهام را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.
شعر فارسی
شوکت بخاری
غزلها
انواع ایهام
2018
08
23
27
45
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_5785_da6d7fc664a11f913922252e0ca20cee.pdf
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
2322-3979
1397
6
3
نگاهی به باستانگرایی در شعر شاملو
خدابخش
اسداللهی
قاسم
مهرآور
چکیدهباستانگرایی از مهمترین ابزار آشناییزدایی در کلام ادبی محسوب میشود. کاربرد زبان آرکائیک یا گریز شاعر از گونة زبان هنجار و به کارگیری ساخت زبانی گذشته که امروز در زبان معیار کاربردی ندارد، باستانگرایی نامیده میشود. این پژوهش بر آن است تا باستانگرایی را در شعر شاملو به روش توصیفی- تحلیلی مورد بحث و مداقّه قرار دهد. برای این منظور، پس از مباحث مقدماتی، مبحث اصلی در پنج مشخصۀ باستانگرایی آوایی (شامل تخفیف، تشدید، ابدال، اضافه و ساکن)، باستانگرایی واژگانی (شامل اسم، صفت و قید)، باستانگرایی فعلی (اعم از فعلهای ساده، پیشوندی و مرکب)، باستانگرایی نحوی (باستانگرایی در کابرد حروف مانند معانی حرف را و ...) با ذکر نمونههایی از شعر شاملو مطرح شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که شاملو ذاتاً ابتذالناپذیر و ابتذالگریز است و تلاش و جسارت خاصی در خروج از معیار زبانی برای رهایی از قید و بند محدودیتهای شعری انجام داده است. وی با استفاده از به کارگیری توانمندی زبانی گذشته ادبی ایران پدید آورنده سبک خاص خود گشت و از این راه تشخص ویژه به شعر خود داده و در سرودههای خود علاوه بر شاخصههای زبان روزمره خود، از نحو و ساختار گذشته ادبی در تمام جنبهها بهره مند گشته است. این امر به معنی این است که شاملو در جستوجوی راهی است تا بتواند همچنان زبان و سبک برجستۀ خود را حفظ کند و از دغدغۀ فراموشی سبک و زبان خود از سوی خوانندگان رهایی پیدا کند.
باستانگرایی
باستانگرایی واژگانی
باستانگرایی نحوی
شعر شاملو
2018
08
23
47
66
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_5554_cd381bebe1c9d6d21c137bcb77d412cb.pdf
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
2322-3979
1397
6
3
اندیشه صعلوکانه در اشعار عبدالحمید الدیب از رهگذر شعر صعالیک جاهلی
الهام
مریمی
حسن
عبدالهی
در دورههای مختلف ادبی ازجمله عصر معاصر، شاهد حضور شاعرانی صعلوک در ادبیات عربی هستیم که با اشعارشان منادی آرزوها و شاکی از محرومیتهای برخاسته از نظام اجتماعی بودهاند. عبدالحمید الدیب ازجمله این شاعران به شمار میآید. بررسی اینکه چه مؤلفههایی در آثار وزندگی شاعر سبب شده صعلوک معاصر نامیده شود و آیا اشعارش قرابتی با پیشگامان صعالیک جاهلی دارد یا خیر، از اهداف مهم این پژوهش به شمار میآید که با روش توصیفی تحلیلی انجامیافته است. به نظر میرسد وحدت موضوعی و سخن از واقعیتها در قالب مقطوعات شعری و عواملی همچون شورش بر محرومیت مالی و نداشتن جایگاه اجتماعی در نظام طبقهای، فخر به خویشتن، غربت و تبعید، مرگ در راه آزادگی و بخشش، اساس این نامگذاری تلقی شود. عبدالحمید برخلاف گذشتگان به دنبال نشان دادن شجاعت و مبارزهطلبی و چاره گزینی نبوده و در اشعارش اغلب هجو و سخریه را کلید انتقاد و شکایاتش قرار داده است.
کلیدواژگان: شعر عربی
صعالیک جاهلی
صعلوک معاصر
عبدالحمید الدیب
2018
08
23
67
82
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_5786_dca2fb264f5b1960e6f59b60fb9df5fa.pdf
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
2322-3979
1397
6
3
بررسی نشانه- معناشناسی خوان هشتم اخوان ثالث
کیومرث
خانبابازاده
نشانه معناشناسی فرایندی است، حسی- ادراکی، سیال، زیبایی شناختی و ناپایدار، که با عبور از روش برنامه مدار و با حضور عاملی انسانی به طور ناگهانی شکل گرفته و در فرایند تولید معنا قرار می گیرد و فرایندی هنری، حسی و زیبا می-آفریند، که هیچ گونه نتیجۀ قطعی و از پیش تعیین شدهای ندارد، بلکه شوش گر به شکلی ناگهانی و احساسی در روند کلام آشکار می شود، و این گونه حضور باعث ایجاد فضایی تنشی در گفتمان می گردد و زیبایی خاصی به کلام می بخشد. بعد حسی-ادراکی و عاطفی کلام، درنشانه- معناشناسی گرمسی به تولید معنا و تحول آن می انجامد. در این مقاله شعر «خوان هشتم» ازمهدی اخوان ثالث از دیدگاه نشانه- معناشناسی؛ از نظر انواع نظام های گفتمانی از قبیل: روایی، اخلاقی - مرامی، رخدادی و تنشی و در ابعاد سیال،حسی- ادراکی،بعد تنشی،بعد زیبایی-شناسی، و دیگر ترفندهایی که به فرایند آفرینش، تولید، ظهور، پویایی، سیالی، ناگهانی بودن، و گریزان بودن معنا و در دسترس نبودن آن می انجامد؛ بررسی می-شود. علی رغم فضای روایی حاکم بر شعر با توجه به ترفندهای اتخاذ شده و تنش حاکم بر شعر نظامهای گفتمانی اخلاقی، تنشی و رخدادی نیز در شعر نمود یافته-اند و شعر حال و هوایی شوشی، عاطفی و زیبایی شناختی یافته و معنی در آن کنشی، از پیش تعیین شده و راکد نیست بلکه شوشی، سیال و گریزان است.
نشانه -معناشناسی
نظام هایِ گفتمانی
ابعاد گفتمانی
فضای تنشی
خوانِ هشتمِ اخوان ثالث
2018
08
23
83
100
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_5787_c565ee02d8b8f5d8bf983adac8a2756a.pdf
فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی
پژوهش های ادبی و بلاغی
2322-3979
2322-3979
1397
6
3
حروف معانی مرکبه در نهج البلاغه
فخری
صائبی خوشنویس
تاریخ ادب عربی نام آوران بیشماری را در عرصه علم و ادب به تصویر کشیده است لکن بعضی از آنان همواره جاودانه اند و در این راستا مولی الموحدین أمیر المؤمنین علی (ع)، نبوغ سرشار و شخصیت عظیمش او را به نهایت رشد و کمال در همه زمینه ها رسانید بگونه ای که خود واضع علم و ادب گردید فکر مواجش، اندیشه زلالش، روح مصفایش، زیبائی بیانش ما را بر آن داشت تا در سایه سار سریان وجریان فیوضاتش شاهد قطره ای از این اقیانوس بیکران باشیم.این مقاله با رویکرد تحلیلی و توصیفی به حروف معانی مرکبة در بیان نورانی امام(ع) در نهج البلاغه می پردازد تا تحول معانی ناشی از ترکیب حروف را از نزدیک مورد پژوهش قرار دهد. حرف تنبیه واستفتاح (أَلاَ )، حرف جواب (بَلَى)، حرف تشبیه ( کأنَّ )، حرف استدراک ( لکنَّ )، حرف جزم ( لمَّـا )، حرف نصب (لَنْ)، حروف تحضیض ( ألاّ ) و (هَلاَّ)ًّ و (لَوْلاَ)، حرف ردع و زجر (کلاَّ)، حرف عطف (إمـَّا)، از حروف معانی مرکبه ی وارد شده در نهج البلاغه است. در این پژوهش، آراء و نظرات، پیرامون آنها، مورد بررسی نحوی قرار گرفت. و از یافته های پژوهش تغییرات معانی پس از ترکیب، و عدم استفاده از حروف معانی مرکبه "إذما" و "لوما" در نهج البلاغه است.
حرف
معانی
مرکب
نهج البلاغة
2018
08
23
101
112
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_5753_8ebac3815270338589c56bd9c1596db3.pdf