پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

تحلیل نماد زنِ جادو در شاهنامه بر مبنای روانشناسی یونگ

نوع مقاله : تحلیلی و انتقادی

نویسندگان

1 دانشجو

2 دانشگاه رازی

چکیده

در اغلب داستان های ما جادوگران زن هستند و گوش ما بیشتر با ترکیب«زنِ جادو» آشنا است تا«مرد جادو». دلیل این امر را کارل گوستاو یونگ در وجود عنصر مادینه در وجود مردان می‌داند که همیشه این عنصر در رویاهای مردان، به شکل جادوگر زن جلوه پیدا می‌کند. و این امری است که در تمام جوامع مشترک است.
در ایران زن جادو را درشاهنامه و بیشتر داستان‌های عامیانه می‌بینیم که هر کدام از آنها در جای خود قابل تأمل هستند. نکته در اینجاست که در این داستان‌ها، برای مقابله با زن جادو از عنصر«آهن» استفاده می‌شود. در این تحقیق سعی شده است که جلوه‌های زن جادو در شاهنامه بررسی گردد تا مشخص شود که زن جادو در شاهنامه نماد آنیما یا همان عنصر زنانه‌ی موجود در روان مردان است و پیشینه‌ی فرهنگی که به دنبال آن است، به نگاه منفی مردان نسبت به زنان در طول تاریخ مربوط می_ شود و در ضمن تضادی که میان جادو و آهن وجود دارد، به خاصیت ضد جادویی بودن آهن در باور مردمان جوامع باستان باز می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The analysis of witch symbol in Sahnameh according to the Young psychology

نویسندگان [English]

  • kamran arzhangi 1
  • vahid mobarak 2
1 student
2 razi university
چکیده [English]

The analysis of witch symbol in Sahnameh according to the Young psychology
Abstract
In our stories، magician are female and we are familiar with this word than a male wizard. Carl Gustavo Young says that it،s reason found in men،s dreams as a female. This issue is common among different societies.
In Iran، we can see this character in Shahnameh and folks stories which are noticeable. Because of often face negative and represented deserves blame. The point in such stories is using iron for defending against witches. In this research we have tried to study witch features in Shahnameh to show that the female wizard is Anima symbol in Shahnameh which is the feminine element in male’s spirit. There also is a cultural background for men،s negative view to women during history.
The contrast between magic and iron belong to its anti magic properties which were in ancient beliefs of people.
Key words: Young، Anima، magic، Shahnameh، witch، iron.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Young
  • Anima
  • Shahnameh
  • witch
  • iron
قرآن کریم (1390). ترجمه محمّد­مهدی فولادوند.
آتش­پور، حمید (1380). «روانشناسی و جادو». نشریه اطلاعات علمی. شماره 6. صص 17-16.
آیدنلو، سجاد (1388). از اسطوره تا حماسه. تهران: سخن.
اتونی، بهروز (بهار 1391). «دبستان نقد اسطوره­شناختی بر بنیاد کهن­نمونه نرینه روان (آنیموس)». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره­شناختی. شماره 26. صص 41-1.
ارداویرافنامه (1391). ترجمۀ رحیم عفیفی. چاپ سوم. تهران: توس.
انصاف­پور، غلامرضا (1384). کامل فرهنگ فارسی. چاپ ششم. تهران: زوار.
اوستا (1391). گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه. چاپ شانزدهم. تهران: مروارید.
اوشیدری، جهانگیر (1378). دانشنامۀ مزد یسنا. تهران: مرکز.
رضایتی باغ­بیدی، حسن (1384). روایت آذر­فرنبغ (رساله­ای در فقه زردشتی منسوب به سدۀ سوم هجری). تهران: مرکز دایره­المعارف بزرگ اسلامی.
رضی، هاشم (1360). ادیان بزرگ جهان. تهران: سازمان انتشارات فروهر.
رضی، هاشم (1381). دانشنامۀ ایران باستان. تهران: سخن.
رید، ایولین (1390). مادر­سالاری (زن در گسترۀ تاریخ تکامل). ترجمۀ افشنگ مقصودی. چاپ دوم. تهران: نشر گل­آذین.
سپهری، سهراب (1391). هشت کتاب. تهران: مؤسسه انجمن قلم ایران.
ستاری، جلال (1375). سیمای زن در فرهنگ ایران. تهران: مرکز.
ستوده، غلامرضا (1369). نمیرم از این پس که من زنده­ام (مجموعه مقالات کنگره جهانی بزرگداشت فردوسی). تهران: دانشگاه تهران.
سعدی، مصلح­الدین عبدالله (1389). بوستان. تصحیح غلامحسین یوسفی. چاپ دهم. تهران: خوارزمی.
شمیسا، سیروس (1383). انواع ادبی. چاپ دهم. تهران: فردوس.
شمیسا، سیروس(1388). نقد ادبی. چاپ سوم. تهران: میترا.
شوالیه، ژان؛ آلن گربران (1378). فرهنگ نمادها. ترجمۀ سودابه فضائلی. تهران: جیحون.
طباطبایی، محمدحسین (1363). تفسیر المیزان. ج 19. ترجمه محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ظهیری سمرقندی، محمد­بن علی (1362). سندبادنامه. تصحیح احمد آتش. تهران: کتاب فرزان.
عفیفی، رحیم (1383). اساطیر و فرهنگ ایران. چاپ دوم. تهران: توس.
فردوسی، ابوالقاسم (1389). شاهنامه. به تصحیح جلال خالقی مطلق. چاپ دوم. تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
فریزر، جیمز جُرج (1388). شاخۀ زرین. ترجمه کاظم فیروزمند. چاپ ششم. تهران: آگاه.
کزازی، میرجلال­الدین (1388). نامه باستان. چاپ پنجم. تهران: سمت.
کویاجی، جهانگیر کوورجی (1362). آیین­ها و اساطیر ایران و چین باستان. ترجمه جلیل دوستخواه. چاپ دوم. تهران: شرکت سهامی کتاب­های جیبی.
گرانت، مایکل؛ جان هیزل (1384). فرهنگ اساطیر کلاسیک (یونان و روم). ترجمۀ رضا رضایی. تهران: ماهی.
محجوب، محمدجعفر (1387). ادبیات عامیانه ایران. به کوشش حسن ذوالفقاری. چاپ چهارم. تهران: نشر چشمه.
محسنی گرد­کوهی، فاطمه (بهار 1391). «آهن و پیدایی آن در اساطیر ایرانی». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره­شناختی. شماره 27. صص 113-101.
محمدی، محمدحسین (1383). «جادو در ادبیات فارسی». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. شماره 170. صص 61-53.
معین­الدینی، فاطمه (1390). «مقایسۀ ابعاد فانتزی جادو در بهمن­نامه و گرشاسب­نامه». مجلۀ مطالعات ایرانی. شماره 20. صص 318-299.
منشی، نصرالله (1388). کلیله و دمنه. تصحیح مجتبی مینوی. چاپ سی وسوم. تهران: امیرکبیر.
مهذب، زهرا (آبان 1374). «زن در آیینه: نگاهی به نقش زن در ادبیات فارسی». نشریه ادبیات و زبان­ها «ادبیات داستانی». شماره 38. صص 14-10.
مهراز، رحمت­الله (فروردین 1344). «زن در جوامع اولیه (زن طی تاریخ پر ماجرای بشر دارای نقش مهمی بوده است)». نشریه هنر و معماری «مهر». شماره 117. صص 62-60.
میرعبدالله لواسانی، افشین (1389). «نگرشی بر جادو و جادوگری در مردم­شناسی». نشریه گزارش.
شماره 216. صص 35-33.
نیکوبخت، ناصر؛ هیبت­الله اکبری گندمانی (1389). «فلز و قداست آن در اساطیر ملی و متون دینی». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره­شناختی. شماره 18. صص 200-117.
وارنر، رکس (1387). دانشنامۀ اساطیر جهان. برگردان ابوالقاسم اسماعیل­پور. تهران: نشر اسطوره.
یاحقی، محمدجعفر (1386). فرهنگ اساطیر و داستان­واره­ها در ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ معاصر.
الیاده، میرچا (1388). شمنیسم. ترجمه محمد کاظم مهاجری. چاپ دوم. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
یونگ، کارل گوستاو (1389). انسان و سمبول­هایش. ترجمۀ محمود سلطانیه. چاپ هفتم. تهران: جامی.
یونگ، کارل گوستاو (1390). به سوی شناخت ناخودآگاه انسان و سمبول­هایش. ترجمۀ حسن اکبریان طبری. چاپ چهارم. تهران: دایره.