پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

نگاهی به ردیف رایی در غزلیّات سعدی

نوع مقاله : تحقیقات بنیادی یا نظری

نویسنده

دبیر و مدرس دانشگاه های پیام نور و فرهنگیان

چکیده

ردیف که عنصری از عناصر موسیقایی و تکمیل و تایید معنا است در شعر فارسی از اصالت خاصی برخوردار است، این عنصر که معمولا در اسم و فعل واقع می شود در اشعار برخی از سخن سرایان ادب فارسی در حرف نیز واقع شده است، تحلیل معانی متعدّد حرف «را» به عنوان مبحثی دستوری در غرلیّات سعدی ناگفته هایی را آشکار می سازد که می تواند در جامعیّت بخشی به این نکته دستوری مفید واقع گردد. در این پژوهش که با استفاده از روش کتابخانه ای - تحلیلی صورت گرفته است نوزده غزل از غزلیّات سعدی با ردیفِ«را» مطابق با توضیحات مندرج در پنج دستورزبان، مورد بررسی مفهومی و ساختاری قرارگرفته است. مهم ترین یافته های این پژوهش، علاوه بر مشخّص کردن بسامد کاربرد انواع«را» به عنوان ردیف در غزلیات سعدی، بیانگر آن است که ضمن پی بردن به برخی اشکالات دستوری و اختلافات قواعدی، می توان نمونه هایی دیگر از «را» را که از دید صاحب نظران و دستورنویسان زبان فارسی دور مانده است پیدا کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An overview of Ra Radif in Sa’di’s odes

چکیده [English]

Radif which is an element of musical elements and completes and confirms the implication, has its special origination in Persian poem. The element which is usually located in noun and verb, has also been located in article in some poems of some Persian literature poets. Analysis of several meanings of “Ra” as grammatical structure in Sa’di’s odes, reveals some untold which can be beneficial in universalizing the structural point. In the current paper, which has been carried out through analytical-library method; nineteen odes of Sa’di’s containing Radif of “Ra” have been investigated in accordance with the explanations mentioned in five different grammars through conceptual and structural views. The most important finding of the paper, in addition to determination of the frequency of different types of “Ra” as Radif in Sa’di’s odes; declares that meanwhile discovering some grammatical problems and rule differences, other samples of “Ra” can be found which have stayed away of the sight of clear-sighted people and Persian grammarians.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ode
  • Radif
  • Ra
  • Sa’di
-        باباسالار، اصغر(1392) کاربرد های خاص را در برخی متون فارسی، مجله ادب فارسی، بهار و تابستان1392، دوره3، شماره1.
-        تجلیل، جلیل(1354) فک و فصل در اضافه، مجلۀ گوهر گویا، شماره 11 و 12.
-        خزائل، حسن(1384) فرهنگ ادبیات جهان، تهران، کلبه، جلد چهارم.
-        خطیب رهبر، خلیل( 1367) دستورزبان فارسی، کتاب حرف اضافه و ربط مشتمل بر تعریف و تقسیم و شرح اصطلاحات معانی و کاربرد حروف، تهران، سعدی.
-        خلخالی(1375)، نازیلا، بررسی علمی شیوۀخط فارسی، تهران، ققنوس.
-        خواجه نصیرالدین، طوسی(1372) معیارالاشعار، به تصحیح جلیل تجلیل، تهران، ناهید.
-        خیام پور، عبدالرسول(1386) دستور زبان، تبریز، ستوده، چاپ سیزدهم.
-        داد، سیما(1380) فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران، مروارید، چاپ چهارم.
-        دهخدا، علی­اکبر(1376) لغت­نامه، تهران، دانشگاه تهران،
-        سعدی، مصلح­الدین(1389) غزلیات (تصحیح خطیب رهبر)، تهران، مهتاب، چاپ یازدهم، جلد اوّل.
-        سعدی شیرازی(1365) کلیات سعدی، به اهتمام محمدعلی فروغی، تهران، امیرکبیر، چاپ پنجم.
-        شریعت، محمدجواد(1372)، دستور زبان، تهران، اساطیر، چاپ ششم.
-        شمس قیس، شمس­الدین محمد(1360)، المعجم فی معابیر اشعار­العجم، تصحیح محمد قزوینی، تهران، زوار.
-        شفیعی، محمدرضا( 1384) موسیقی شعر، تهران، آگه، چاپ هشتم.
-        شمیسا، سیروس(1379) آشنایی با عروض و قافیه، تهران، فردوس، چاپ شانزدهم.
-        شمیسا، سیروس(1373)سبک­شناسی، تهران، فردوسی، چاپ دوم.
-        فرشیدورد، خسرو(1382)، دستور مفصل امروز،تهران، سخن.
-        گیوی/انوری، (1372)، دستورزبان، تهران، فاطمی،
-        محسنی، احمد(1382)، ردیف و موسیقی شعر، مشهد، دانشگاه فردوسی.
-        مشکور.محمدجواد(1366)، دستورنامه در صرف و نحو زبان پارسی، تهران، شرق، چاپ دوازدهم.
-        مشکوه الدینی، مهدی(1374) دستور زبان فارسی بر پایۀ نظریۀ گشتاوری، مشهد، دانشگاه فردوسی.
-        معین، محمد(1378) فرهنگ، تهران، امیرکبیر.
-        ناتل خانلری، پرویز(1386) دستور زبان، تهران، توس، چاپ بیست و یکم.
-        وحیدیان کامیار، تقی و غلامرضا عمرانی(1381) دستور زبان فارسی1، تهران، سمت.