پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

نشانه‌شناسی سروده «قصیدة الأرضِ» محمود درویش با تکیه بر نظریه نشانه‌شناسی گریماس

نوع مقاله : تحلیلی و انتقادی

نویسندگان

1 گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران.

2 گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده زبان و ادبیات خارجی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

نشانه شناسی گریماس از انواع نشانه‌شناسی ادبی محسوب می‌شود که به تبیین جنبه‌های بیانی، تأثیری و دلالی اثر ادبی می‌پردازد. پیکرة مورد پژوهش، سرودة قصیدة الأرض اثر محمود درویش است که بر سیاق سروده‌های ادب پایداری افزون بر ویژگی‌های شعری از خصوصیات داستانی نیز بهره برده است؛ به همین دلیل جستار حاضر با هدف نشانه-شناسی جنبه‌های گوناگون سروده و تعیین مؤلفه‌های معنایی آن به رشتة نگارش درآمده است. همچنین این اثر بر پایة روش تحلیل محتوا بوده که با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای به شیوة توصیفی- تحلیلی نگاشته شده است. در مقالة حاضر، سروده در دو بخش روساخت و ژرف‌ساخت و در چهار سطح داستانی، زبانی، ادبی و دلالی مورد تحلیل نشانه‌شناسی قرار گرفته‌اند. از جمله نتایج مهم این مقاله آن است که «ستایش آزادی وطن» شالوده فکری سروده را می‌‌سازد؛ اما «اشغال دراز مدت» به عنوان یک مانع جدی، باعث شده تا انگیزه بازیابی هویت در ذهن «درویش»، جلوه‌ای رمانتیک یافته و آرمانشهر فلسطین پردازش شود. وجود تنش در بخش ژرف ساخت سبب شکل‌گیری مفاهیم متناقض شده است. در بخش روساخت نیز شاهد تضاد درامی هستیم. نتایج تحلیل این بخش بر کنشگری شاعر و مفهوم وطن دلالت دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The study of Semiologyon in the Ode “On this earth” by Mahmoud Darwish based on Grimas's semantic theory

نویسندگان [English]

  • Razieh Nazari 1
  • Ali Najafi Ivaki 2
1 Department of Islamic Jurisprudence and Law, Meybod University, Meybod,Iran.
2 Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Foreign Languages, university of kashan, kashan, Iran
چکیده [English]

Grimas's semiotics is a type of literary semiotics. This semiotics identifies various aspects such as expression, affect and meaning. In this research, the subject of the study is Qassida al-Rad's poem by Mahmoud Darwish There are poetic and fictional elements in this poem, so Grimes's theory of semiotics is used to analyze its various aspects. The research method is descriptive-analytical and library resources are used. The piece is divided into two parts, the surface structure and deep structure.Then it has been studied semiotically at four levels of narrative, linguistic, literary, and semantic. Important results were obtained in this study such as: The concept of praise for freedom forms the deep foundation of poetry. For the poet, occupation of Palestinian land is an obstacle, so he tries to emphasize the concept of identity. Palestine is a utopia in his mind. An examination of the musical level reveals the intrinsic character of the poet. The tension in the deep part has created contradictory concepts. In the construction sector there is a dramatic contrast. The results of the analysis of this section indicate the poet's activity and the concept of home.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mahmoud Drawish
  • dramatic event
  • Introversion
  • tension
  • Logical contradiction
.آریان‌پور، منوچهر و دیگران.(1385). فرهنگ انگلیسی به فارسی، چاپ6، تهران، جهان‌رایانه.
آسابرگر، آرتور.(1387). روش‌های تحلیل رسانه‌ها، ترجمه پرویز اجلالی، تهران: وزارت فرهنگ  ارشاد دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها، چ3.
اسماعیل، عزالدین. (بی­تا). التفسیر النفسی للادب، مصر: مکتبه غریب، ط4.
بهزاد، برکت؛ افتخاری، طیبه.(1389). «نشانه­شناسی شعر: کاربست نظریة مایک ریفاتر بر شعر «ای مرز پر گهر» فروغ فرخزاد»، فصلنامة پژوهش­های زبان و ادبیات تطبیقی، د1 ش4، صص 109- 130
بومعزه، رابح.(2004م). «کیفیة تحلیل البنیه العمیقه للنص الادبی فی ضوء المنهج السیمیائی»، جامعه محمد خیضر، الملتقی الثالث السیمیاء و النص الادبی.
چندلر، دانیل.(1387). مبانی نشانه شناسی، ترجمه مهدی پارسا، تهران: سوره مهر.
خلوصی، صفاء.(1977م). فن التقطیع الشعری والقافیه، بغداد: مکتبه المثنی، ط1.
درویش، محمود.(2005م). الدیوان(الاعمال الاولی2)، ریاض: الریّس للکتب و النشرط1.
الدیک، احسان.(2001م). «صدی عشتار فی الشعر الجاهلی»، مجلة النجاح للابحاث، المجلد15، جامعة النجاح الوطنیة، فلسطین، نابلس،صص: 143-190
رجبی، فرهاد؛ شکوری، طاهره.(1397). خوانش نمایشنامه «الأمیره تنتظر» و «مسافر لیل» بر مبنای طرح سپهر نشانه­ای یوری لوتمان، نقد ادب معاصر عربی، ش14، صص67-88
روحی الفیصل، سمر.(2003م). الروایة العربیه البناء  والرویاء،دمشق،منشورات الکتاب العرب.
زرناجی، شهیره.(2010م). قصیدة عاشق من فلسطین للمحمود درویش(دراسه سیمیائیه دلالیه علی مستویات اللغه، مذکرة مقدمة لنیل شهاده الماجستیر فی لسانیات اللغة العربیة، جامعة الحاج لخضر باتنة، کلیة الآداب و العلوم الإنسانیة.
زیدان، رقیه.(2009م). اثر الفکر الیساری فی الشعر الفلسطینی، بیروت: دارالهدی.
سکران، ریاض‌موسی.(2007م). «التعاضد الجمالی للزمن فی نسق البناء الدرامی»، مجلة الاکادیمی، ع:46، صص 41-54.
شرتح، عصام.(2005م). ظواهر اسلوبیه فی شعر بدوی الجبل، دمشق، اتحاد الکتاب العرب.
شعیری، حمیدرضا.(1388). مبانی معناشناسی نوین، تهران سمت
الشیاب، صدام علاوی سلیمان.(2007م). البناء السردی و الدرامی فی شعر ممدوح عدوان، رسالة ماجستر،جامعة مؤته.
صرصور، عبدالجلیل حسن؛ البنداری، حسن؛ ثابت، عبله سلمان.(2008م). «التقانات الدرامیه فی الشعر الفلسطینی الحداثی»، مجله جامعه الأزهر، المجلد10، العدد2- B، صص 47- 108
عباسی، علی؛ یارمند، هانیه. (1390). «عبور از مربع معنایی به تنشی- بررسی نشانه- معناشناختی ماهی سیاه کوچولو»، فصلنامة پژوهش­های زبانی و ادبیات تطبیقی، د2، ش3، صص 147- 172.
عبدالتواب، رمضان.(1997م). المدخل الی علم اللغه و مناهج البحث، القاهره: مکتبه الخانجی، 3.
عبدالمطلب، محمد.(1995م). جدلیة الافراد والترکیب فی النقد العربی القدیم، مصر، القاهره: الشرکة المصریه العالمیه- لونجمان، ط1.  
عثمان، اعتدال.(،1988م). إضاءة النص، لبنان، بیروت، دارالحداثه للطباعه و النشرو التوزیع،ط1
عطیه، بشیر عبد زید.(2009م).« أشهر السنة و دلالتها فی الشعر العراقی الحدیث»، مجلة القادسیة فی الآداب و العلوم التربویة، المجلد8، العدد3. صص: 119-143
فضل، صلاح.(1998م). علم الاسلوب(مبادئه اجراءاته)،  بیروت:دارالشروق، ط1.
فؤاد السلطان، محمد، 2010م، «الرموز التاریخیه و الدینیه و الاسطوریه فی شعر محمود درویش»، مجلة جامعة الاقصی، المجلد الرابع عشر، العدد الاول،ینایر.
قاده، عقاق.(2008).« السردیة ومستویات التحلیل السیمیائی(سیمیاء السرد الغریماسیة نموذجاً)». مجله الخطاب، العدد 3: صص 225- 234
الگونه جونقانی، مسعود.(1395).« توان تحلیلی «مربع نشانه­شناختی» در خوانش شعر»، فصلنامة علمی- پژوهشی نقد ادبی، س9، ش33، صص 21- 51
لیکاف، جورج؛ جانسون، مارک.(1397). فلسفة جسمانی، ترجمه: جهانشاه میرزابیگی، تهران: آگاه
محمدی، یداله.(1394). نشانه­شناسی غزلی از مولانا، مطالعات عرفانی، ش21، صص 147-180
مصلوح، سعد.(1992م). الاسلوب(دراسه لغویه احصائیه)، بیروت: عالم الکتب، ط3.
منقور، عبدالجلیل.(2004). السیمیائیة والنص الأدبی. أسس و اجراءات، النص الأدبی: مقاربات متعدده، اعداد: محمد داود، مرکز البحث فی الأنثروبولوجیه الاجتماعیه والثقافیه، ش7
النابلسی، شاکر،1987م، مجنون التراب، بیروت، الموسسه العربیه للدراسات و النشر، ط1.
النقاش، رجاء،1971م، محمود درویش شاعر الارض المحتله، بیروت: دارالهلال، ط2.