ORIGINAL_ARTICLE
مناظره ی مشهور «بوته ی کدو با درخت چنار»؛ قطعه ای از ناصر خسرو یا شعری از انوری؟
چکیده:مناظره ی کدو بن و چنار یکی از زیباترین، دلنشین ترین و مشهورترین مناظره های ادب فارسی است که از قرن پنجم هجری به بعد حکم مثل سایر را در زبان فارسی پیدا کرده است. موضوع این مناظره، بحث و گفتگوی میان بوته ی کدویی چند روزه، پر مدعا و خام با چناری پر سن ، استوار و مجرب است که در قالب قطعه و در پنج بیت در بحر مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف سروده شده است. این قطعه با اندک تفاوتی در دیوان ناصر خسرو، شاعر برجسته ی قرن پنجم هجری و نسخه های خطی و چاپی دیوان انوری ابیوردی، سخن سرای مشهور قرن ششم به چشم می خورد. هر دو شخصیت – انوری و ناصر خسرو- در قطعه سرایی ، پیش کسوت هستند اما وجود شواهد شعری در دیوان شعرا و نویسندگان قبل از انوری و نیز شواهد شعری موجود در دیوان خود او بیانگر آن است که مناظره ی مذکور متعلق به ناصر خسرو قبادیانی شاعر بلند آوازه ی سبک خراسانی است.
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6112_34024b45d3fbc21ed1f38ecedfc667ec.pdf
2019-02-20
11
22
10.30473/pab.2019.38846.1616
انوری ابیوردی
دیوان
مناظره ی کدوبن و چنار
ناصر خسرو قبادیانی
احترام
رضایی
em12_rezaee@yahoo.com
1
دانشگاه پیام نور
LEAD_AUTHOR
سکینه
غلامپور دهکی
ghsekineh@hahoo.com
2
عضو علمی دانشگاه آزاد جویبار
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی مقتضای حال و مقام در شعر از دیدگاه عبدالقاهر جرجانی و جفری لیچ
منظور از تناسب مقتضای کلام با حال و مقام در بلاغت سنتی مطابقت شکل با معنا و غرض است که در زبانشناسی صورت و محتوا نام دارد.بررسی این تناسب بر مبنای بافت درون زبانی یعنی روابط نحوی-معنایی واژگان ،صرف نظر از سیاق موقعیتی یعنی شرایط تولید و موقعیت گفتار ممکن نیست.گزینش شیوۀ اطناب،ایجاز ،تصریح ،کنایه و...و تعدد صورتهای کلام بسبب تنوع مقام هاست. بررسی واحدهای واژگانی به اعتبار رخداد،افعال و عادتهای زندگی اجتماعی و تجارب عینی نویسنده که از عوامل خارج ذهن یا سیاق موقعیتی هستند ،در کنار بافت متنی بسیار اهمیّت دارد. واضح نبودن مسئله مقام و بافت و سیاق در بلاغت سنتی؛هدف و ضرورت نگارش پژوهش حاضر است.بدین منظور دیدگاه سنتی عبدالقاهر جرجانی و زبان شناختی جفری لیچ به روش توصیفی- تحلیلی مقایسه گردید. نتیجه پژوهش نشان می دهد که؛بررسی دقیق تناسب مقتضای کلام با حال یا بافت درونی در پرتو مقام یا سیاق موقعیتی محقق می شود. تنوع مقام عامل مؤثر در تغییر ساختار و شکل کلام بشمار می رود.از نظر جرجانی و لیچ؛سبک شعر،اقتضای عدول از نحو و ترکیب متعارف واژگان دارد که متناسب با غرض بلاغی- معنای معنا یا مفهوم کلی(محتوا)- از طریق صورت کلام دریافت می شود.
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6233_7e2754de505aa60ae93cae0071adec93.pdf
2019-02-20
23
40
10.30473/pab.2019.43317.1652
:" اقتضای حال و مقام"
"بافت درون زبانی"
"سیاق موقعیتی"
" جرجانی"
" لیچ"
نسرین
تیموری
nasrin.teimuri@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب دانشگاه الزهرا(س)
LEAD_AUTHOR
مینا
جیگاره
njafari49@yahoo.com
2
دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه الزهرا س
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
درآمدی بر ساخت های نحوی قصاید مردف خاقانی
نحو از قواعد حاکم بر انعقاد جمله حاصل می شود. هر آنچه زبان ادبی را متمایز از زبان خودکار ومتداول می سازد بر روی نحو زبان قابل اعمال است. جابجایی عناصر زبانی در محل های نحوی به اقتضای وزن و مسائل بلاغی میسر می گردد؛ لذا هر عنصر زبانی که از جایگاه نحوی خود جا به جا شده باشد به میزان نحو پایه یا صفر درجه نگارش قابل سنجش و شناسایی است. عبد القاهر جرجانی، قائل به تنوع جویی از طریق جا به جایی عناصر زبانی در تولید ساخت های نحوی است. خاقانی شاعری تنوع جوی است که الگوهای نحوی متعدد را در سرودن قصاید خود به کار برده است. در این پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی 58 قصیده مردف خاقانی رده بندی و جملات آن ها شمارش شده است که تحلیل ها و داده های آماری حکایت از دو رویکرد کلی دارد: در مورد نخست، وجود ساختهای نحوی تکرار شونده در سطح عمودی و افقی قصاید به دلیل فراوانی تشخص یافته است و ویژگی ای از سبک قصاید را نشان می دهد. داده های آماری در رویکرد دوم بیانگر این است که هنجارشکنی های نحوی در قصاید مردف اسمی، ضمیری، عبارات اسمی و قیدی بسی فراوان تر از قصاید مردف فعلی رخ داده است. در نتیجه 7/70 درصد از 6391 جمله به کار رفته در این قصاید برخوردار از ساخت های نحوی بهنجار می باشد. بر همین اساس ساخت-های نحوی قصاید مردف خاقانی تقریبا بهنجار و مطابق نحو پایه در زبان فارسی است.
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6274_5c5dae0445f39eb4f744195f208c0161.pdf
2019-02-20
41
58
10.30473/pab.2019.43627.1657
نظریه ها
قصاید مردف
نحو پایه
ساخت های نحوی
هنجار گریزی
عبدالله
ولدی جهان آباد
abdollah.valadi@gmail.com
1
گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون ، ایران
LEAD_AUTHOR
سید محتشم
محمدی
mohtasham@kazerunsfu.ac.ir
2
زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون، ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بازشناسی دو گونه قصۀ منثور عصر صفوی
چکیدهعصر صفوی، به دلایل سیاسی و اجتماعی، دورۀ وفور قصه و نقالی است. در این تحقیق، قصههای عصر صفوی به دو دستۀ مذهبی-تاریخی و عاشقانه-دلاوری تقسیم شده است. متون مذهبی-تاریخی این دوره نه از منظر تاریخی حائز اهمیتاند و نه اطلاعات مستند و صحیح مذهبی دارند؛ ولیکن انعکاس قابل تأملی از مسائل اجتماعی و ذوق مردم دارند. قصههای عاشقانه-دلاوری نیز قصص شهسواری هستند که دلاور قصه، برای هدفی زمینی، غالباً تخت و تاج یا ملکهای از سرزمینی دیگر که بر تصویر وی عاشق گشته، به گرد جهان میگردد و اعمال سلحشوری انجام میدهد. با توجه به شرایط سیاسی و اجتماعی خاص عصر صفوی و تثبیت مذهب تشیع در ایران که نتیجتاً غالب مباحث بر حول محور گفتمان مذهبی شکل میگرفت، ترویج مباحث مذهبی در میان توده و تبلیغ ایدئولوژی غالب حکومت در مکانهای عمومی ازجمله قهوهخانهها، توسط نقالان نقطۀ مشترک هر دو دسته از متون، تاریخی-مذهبی و عاشقانه-دلاوری است.
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6352_07fb9493377dca845ad31ff9f47a6027.pdf
2019-02-20
59
66
10.30473/pab.2019.49744.1708
عصر صفوی
قصههای عامیانه
قصص عاشقانه-دلاوری
قصص تاریخی-مذهبی
مهرداد
علیزاده شعرباف
mehrdadalizade1990@gmail.com
1
زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
احمدی، حمیـد (1390). بنیادهای هویت ملی ایرانی: چهارچوب نظری هویت ملی شهروندمحور. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
1
اسکندر منشی (1382). تاریخ عالمآرای عباسی. به تصحیح ایرج افشار. تهران: امیرکبیر.
2
اسلام پناه، محمدحسین (1389). قصة مهر و ماه. تهران: چشمه.
3
انجوی شیرازی، ابوالقاسم (1352). قصههای ایرانی. ج 1. تهران: امیرکبیر.
4
باختین، میخاییل (1394). تخیل مکالمهای. ترجمة رؤیا پورآذر. تهران: نی.
5
بهرامنژاد، محسن (پاییز 1385). «معرفی و شرحی بر دو سند تاریخی از مناسبات ایران و ونیز در عهد شاهتهماسب اول». فصلنامۀ علمیپژوهشی تاریخ، شماره 2، ص 28-5.
6
بینام (1370). اشرفخان و سه درویش. به تصحیح محمد دامادی. تهران: پاژنگ.
7
بینام (بیتا). داستان جنگهای حضرت محمد (ص) و حضرت علی (ع). (نسخهخطی) 12238.
8
بینام (بیتا). داستان سیفالملوک و بدیعاجمال. (نسخه خطی به شماره 14016 کتابخانه مجلس شورای اسلامی).
9
بینام (بیتا). جنگنامـة امـام علـی یا داستان جنگهای حضرت محمد و حضرت علی (نسخهخطی).
10
بینام (1395). چهار درویش. به تصحیح حسن ذوالفقاری. تهران: ققنوس.
11
بینام (1385). حسین کرد شبستری (آذری). گردآورنده و مترجم عباس شبگاهی شبستری. تهران: سیب سبز.
12
بینام (1384). شیرویة نامدار. تهران: ققنوس.
13
پتیس، دولاکروا (1363). هزار و یک روز. ترجمه مصطفی بریمانی. تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطایی.
14
شکری، یدالله (1350). تاریخ عالمآرای صفوی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
15
ترکستانی، فخرالدین (بیتا). داستان کوه قاف. (نسخهخطی).
16
ــــــــــــــــــ (بیتا). داستان کوه قاف (نسخهخطی) شماره: 12090.
17
جعفریان، رسول (1379). صفویه، در عرصۀ دین، سیاست و فرهنگ. تهران: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
18
ــــــــــــــــــ (1378). قصهخوانان در تاریخ اسلام و ایران. تهران: نگارش.
19
حکیم، منوچهرخان (1383). اسکندر و عیاران: تلخیص از کلیات هفت جلدی اسکندرنامه نقالی منوچهرخان حکیم. گزینش و ویرایش علیرضا ذکاوتی قراگزلو. تهران: نی.
20
خوشحال دستجردی، طاهره (1381). «جامعهشناسی کاربردی. بازتاب حماسی انتظار در دیوان ابن حسام خوسفی». شماره 1، ص 311-323.
21
شاردن، ژان (1345). سیاحتنامۀ شاردن. ترجمۀ محمد عباسی. ج 5. تهران: امیرکبیر.
22
فخرالزمانی قزوینی، عبدالنبی (1392). طرازالاخبار. تهران: فرهنگستان هنر.
23
مارزلف، اولریش (1392). قصة نوشآفرین گوهرتاج. تهران: بهنگار.
24
کنبوه لاهوری، عنایتالله (1392). بهار دانش. به تصحیح حسن ذوالفقاری. تهران: رشدآوران.
25
محجوب، محمدجعفر (1350). فتوتنامة سلطانی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
26
محجوب، محمدجعفر (1386). ادبیات عامیانة ایران. به کوشش حسن ذوالفقاری. تهران: چشمه. محمدقاسم (بیتا). غزوهالمجاهدین. (نسخه خطی) شماره 16737/838.
27
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی بُنمایههای غنایی در شعر انقلاب اسلامی
شعر انقلاب اسلامی ادامه شعر گذشته فارسی است و دایره شمول آن چه از نظرگاه مضمون و درونمایه و چه از منظر قالب و شکل، همه قلمروهای گذشته را در برمیگیرد. شعر انقلاب هم درونمایه حماسی دارد هم عارفانه، هم عاشقانه، هم مذهبی و هم اجتماعی و سیاسی؛ بهتر است بگوییم هیچ موضوع و مضمون الهی، انسانی و جهانی نیست که شاعران انقلاب بدان نپرداخته باشند. شعر عاشقانه یکی از شاخههای شعر انقلاب است که در شعر شاعران این دوره نمود چشمگیری دارد. سرودههای تغزّلی عاشقانه انقلاب که در همه قالبها به ویژه غزل سروده شدهاند، عمدتاً از وقار و نجابت و ادب شاعرانهای برخوردارند که از این منظر با سرودههای تغزّلی عاشقانه پیش از انقلاب تفاوت بارز و محسوس دارند. از آنجا که عشق و بیان احساسات ناب و عواطف در قالب زیباترین جملات توصیفی در ادبیّات انقلاب نقش بسته و جزو مضامینی است که ما آن را در شمار ادبیّات غنایی می دانیم، در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی و تحلیل محتوا جنبههای غنایی ادبیّات بعد از انقلاب مورد بررسی قرار گرفته است. با توجّه به روحیّات مردم و همچنین اشعار شاعران در این زمان میتوان گفت ادب غنایی علاوه بر مضامین عرفانی و حماسی، بخش قابل توجّهی از ادبیّات این دوره را به خود اختصاص داده است.
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6353_a5d3e8c415d439e891a7b70c125d4ffd.pdf
2019-02-20
67
78
10.30473/pab.2019.49020.1700
شعر انقلاب
درونمایه
ادبیّات غنایی
سوگواریهای عاشقانه
حمزه
محمدی ده چشمه
hamzehm661@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.
LEAD_AUTHOR
شیما
کرباسی
shimakarbasi@yahoo.com
2
دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.
AUTHOR
قرآن کریم، ترجمه الهی قمشهای.
1
ابتهاج، هوشنگ (1371). سیاه مشق. تهران: نشر زنده رود.
2
اخلاقی، زکریا (1372). تبسّمهای شرقی. قم: انتشارات محراب اندیشه.
3
اکبری، منوچهر (1387). «شعر انقلاب اسلامی در یک نگاه». کتاب ماه ادبیّات، شماره 129، صص 82-75.
4
ــــــــــــ (1377). نقد و تحلیل شعر دفاع مقدّس. تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
5
امینپور، قیصر (1363). در کوچه آفتاب. تهران: انتشارات حوزۀ هنری.
6
ثابت محمودی، سیّدحسن (سهیل) (1364). دریا در غدیر. تهران: انتشارات حوزۀ هنری.
7
حسینی، سیّدحسن (1364). همصدا با حلق اسماعیل. تهران: انتشارات حوزه هنری.
8
سنگری، محمّدرضا (1380). نقد و بررسی ادبیّات منظوم دفاع مقدّس. تهران: پالیزان.
9
شفیعیکدکنی، محمّدرضا (1380). ادوار شعر فارسی. تهران: انتشارات سخن.
10
قزوه، علیرضا (1369). از نخلستان تا خیابان. تهران: نشر همراه.
11
کافی، غلامرضا (1382). ادبیّات منظوم دفاع مقدّس. تهران: سورۀ مهر.
12
کاکایی، عبدالجبار (1376). آواز نسلسرخ، نگاهی به شعر معاصر ایران. مؤسّسه چاپ و نشر عروج.
13
مجموعه مقالات کنگره بررسی تأثیر امام خمینی و انقلاب اسلامی بر ادبیّات معاصر (ادبیّات انقلاب، انقلاب ادبیّات). ج1، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
14
مردانی، نصرالله (1364). خوننامه خاک. تهران: انتشارات کیهان.
15
موسوی گرمارودی، سیّدعلی (1362). خطّ خون. تهران: انتشارات زوار.
16
ــــــــــــ (1358). در فصل مردان سرخ. تهران: انتشارات راه امام.
17
عزیزی، احمد (1375). کفشهای مکاشفه. تهران: انتشارات بینالمللی الهدی.
18
بهمنی، محمّدعلی (1377). گاهی دلم برای خودم تنگ میشود. تهران: انتشارات دارینوش.
19
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی مولفههای تصویر و درونمایه در داستانهای کودکانه صمد بهرنگی
درونمایه و تصویر نقش مهم و سازندهای در داستانهای کودکان دارند. انتخاب درونمایه و پردازش مناسب آن نقش مهمی در جذب مخاطب دارد. نویسندگان ادبیات کودک درونمایههایی را برای داستان انتخاب میکنند که جذاب و تفکر برانگیز باشد. تصویر نیز به عنوان یک عنصر کلیدی باید کودک را در درک درونمایه داستان یاری دهد و ترغیب کننده حس زیباشناسی مخاطب و تخیل برانگیز باشد. روش تحقیق به صورت اسنادی و تحلیل کمی محتوای آثار است. در این پژوهش به مولفههایی چون، درونمایه و بسامد آن، شیوه ارائه درونمایه، رابطه عنوان داستان با درونمایه، تصویر و نقش آن در ارائه درونمایه پرداخته میشود. موضوع داستانهای بهرنگی پیرامون مسائل اجتماع و بحران-های جامعه است. در آثار بهرنگی، تنوع موضوع و درونمایه نسبتا کم است. تک بعدی بودن آثار (اجتماعی) باعث شده مخاطبان او اغلب از طبقه خاص جامعه باشد. رابطه تصاویر با درونمایه، اغلب رابطهای تکمیلی است. تصویر، به ارائه بهتر درونمایه کمک میکند. تصاویر سیاه وسفید، استفاده ار رنگ-های خنثی وغمگین (خاکستری و سیاه) با درونمایه داستانها هماهنگی دارد.
https://pab.journals.pnu.ac.ir/article_6245_a2d56dcd2e2b2de2761b8b2a7f00a4e2.pdf
2019-02-20
79
96
10.30473/pab.2019.48939.1699
درونمایه
تصویر
داستان
کودک
صمد بهرنگی
سجاد
نجفی بهزادی
najafi23ir@yahoo.com
1
شهرکرد
LEAD_AUTHOR
اخباری آزاد، مینا (اسفند 1383). «زندگی نامه هانس کریستیان آندرسن». کتاب ماه کودک و نوجوان، شماره 89.
1
ــــــــــــــ (1380). «بررسی تطبیقی آثار هانس کریستین آندرسن و صمد بهرنگی». پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان، شماره 27.
2
انواری، آرزو (1377). تصویرگری کتاب کودک و نقش آن در گسترش ابعاد ذهنی کودک. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشکده هنرهای تصویری تهران.
3
بهرنگی، صمد (1391). کوراغلو و کچل حمزه. (چ). تصویرگر شیوا صادقی. تهران: نشر دیبایه.
4
ـــــــــــــ (1391). اولدوز و عروسک سخنگو (ث). تهران: نشر دیبایه. چاپ سوم.
5
------(1389). اولدوز و کلاغها(خ). تهران: نشر دیبایه. چاپ سوم.
6
ـــــــــــــ (1391). یک هلو هزار هلو(ج)، تهران: نشر دیبایه. چاپ سوم.
7
ـــــــــــــ (1391). 24 ساعت خواب و بیداری(ب). تهران: نشر دیبایه. چاپ سوم.
8
ـــــــــــــ (1391). کچل کفتر باز(الف). تهران: نشر دیبایه. چاپ سوم.
9
ـــــــــــــ (1386). گربه روی دیوار(ح). تهران: سروش.
10
ـــــــــــــ (1389). ماهی سیاه کوچولو(ت)، تهران: نشر دیبایه. چاپ هشتم.
11
ـــــــــــــ (1348). مجموعه مقالات. تبریز: انتشارات شمس. ص 120.
12
ـــــــــــــ (1391). پسرک لبو فروش(پ). تهران: نشر دیبایه. چاپ دوم.
13
ساروخانی، باقر (1382).روشهایتحقیقدرعلوماجتماعی. تهران: سمت.
14
صاعلی، شهناز (مهر 1382). «دوگانهنویسی در آثار صمد بهرنگی». مجله کتاب ماه کودک و نوجوان، شماره 72، ص 184- 180.
15
طهماسبی، مژگان (1390). بررسی زبان و اندیشه صمد بهرنگی در آثار داستانی وی. پایاننامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهرکرد.
16
فرزاد، عبدالحسین (1378). درباره نقد ادبی. تهران: نشر قطره.
17
قزل ایاغ، ثریا (1386). ادبیات کودکان و نوجوان و ترویج خواندن. تهران: نشر سمت.
18
لوشر، ماکس (1376). روانشناسی و رنگها. ترجمه منیرو روانیپور. تهران: مؤسسه انتشارات فرهنگستان یادواره.
19
ماکویی، عارف (بهار و تابستان 1358). «جنبههای تجسمی ادبیات کودکان در آثار صمد بهرنگی». مجله نامه انجمن کتابداران ایران، شماره 44 و 45، ص 25- 13.
20
مانی قلم، مینا (1384). «تصویر و کودک». مجله کتاب ماه کودک و نوجوان، شماره 93.
21
مهدیان، نیلوفر (مهر 1384). «صمد بهرنگی و مفهوم کودکی». مجله کتاب ماه کودک و نوجوان، شماره 96، ص 133-128.
22
میرصادقی، جمال (1385). عناصر داستان. تهران: نشر سخن. چاپ سوم.
23
یونسی، ابراهیم (1384). هنر داستاننویسی. تهران: نشر نگاه.
24