پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

تحلیل الگویی نمودهای رمانتیسم در شعر سپهری

نوع مقاله : تحلیلی و انتقادی

نویسندگان

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

زبان، نوع نگرش، جهان­بینی و سبک شعری سپهری، شعر او را به اصول و مبانی مکتب رمانتیسم نزدیک کرده است. همانندی و مناسبات گسترده میان دید، اندیشه و احساس سهراب با مبانی اندیشه مکتب رمانتیسم قابل بررسی است. بر این مبنا و با توجّه به روح عرفانی حاکم بر درونمایه­های شعر سهراب،  ساختار الگویی شعر او را از همان زاویه­ای تحلیل کرده­ایم که منتقدان بر اساس آن به تحلیل الگویی زیباشناسی و نگرش رمانتیک دست زده­اند. در این جستار، شعر سهراب با محوریّت الگوی سفر در دو محور عرضی (با تمرکز بر شعر شاخص «صدای پای آب») و طولی «شعر- زندگی» او، ضمن تحلیل مناسبات و نظام تکرار این الگو در مجموعة اشعارش، تبیین و تحلیل شده است. نتایج به دست آمده نشان داد که بخشی از مؤلّفه­های جهان اندیشه رمانتیست­ها مانند بازگشت به طبیعت و بدوی­گرایی، غلیان احساسات، غلبۀ تخیّل، خردستیزی، من­مداری و انزواطلبی، ستایش کودکی، گریز از حال و سفر به سوی جامعة آرمانی، فردیّت و رسیدن به آزادی که در اصول هنری این مکتب، خاصیّت الگویی یافته­اند و در نظام بصری، فکری، زبانی و ساختار آثار رمانتیک با نظم معنی­داری تکرار شده­اند، از نمودهای اصلی تبلور غلبة ناخودآگاه بر خاستگاه­های روانی خلاقیّت در این مکتب و وجه اشتراک زیباشناسی این مرام هنری- فلسفی و غایت­گرایی ناخودآگاه مؤلف در مسیر تکرار الگوهای ازلی بنیادین چون فردیت و تشرّف است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Pattern Analysis of Romanticism in Sepehri's Poetry with a Focus on the Poem « Water Foot Sound (Seday-e Pay-e Ab)"

نویسندگان [English]

  • Mahdokht Pourkhaleghi Chatroodi
  • sima Erami Avval
Ferdowsi university of Mashhad
چکیده [English]

Sepehri's language, attitude, ideology and  poetic style make his poetry close to the principles of Romanticism. We can discover a great deal of similarity between the viewpoint, thought and feelings of Sohrab and the principles of Romanticism.  This paper shows that some of the components of Romanticism have become patterns in the artistic principles of this school and are meaningfully repeated in the visual, intellectual and linguistic system and structure of romantic works Among these components are: return to nature and primitivism, flow of emotions, imagination domination, anti-intellectualism, ego-centrism, isolationism, admiring childhood, escape from now and journey to the utopia, individuality and freedom. In this essay, Sohrab’s poems will be explained and analyzed by focus on journey pattern in the two transverse axes, focusing on the poem "Footsteps of Water" and long, "life poem". We also analyze the relationships and repetition system of this pattern in the collection of poems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Romanticism
  • Sohrab Sepehri
  • pattern analysis
  • journey
  • Water Foot Sound (Seday-e Pay -eAb)
آژند، یعقوب.(1363)، ادبیات نوین ایران، چاپ اول، تهران: امیر­کبیر.
براهنی، رضا.(1371)، طلا در مس، جلد اول، چاپ اول، تهران: سخن.
بروس میت فورد، میراندا، (1388)، فرهنگ مصور نمادها و نشانه ها در جهان، ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل پور و زهرا تاران، تهران: کلهر.
پورخالقی چترودی، مه­دخت.(1387)، درخت شاهنامه (ارزشهای فرهنگی و نماذین درخت در شاهنامه)، چاپ دوم، مشهد: به نشر.
ترابی، ضیاءالدین،(1375)، سهرابی دیگر، چاپ اول، تهران: دنیای نو.
ثروت، منصور،(1385)، آشنایی با مکتبهای ادبی، چاپ اول، تهران: سخن.
جعفری، مسعود،(1375)، سیر رمانتیسم در اروپا، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
حسین­پور چافی، علی،(1384)، جریانهای شعری معاصر فارسی، چاپ اول، تهران: امیرکبیر.
حقوقی، محمد، (1371)، شعر زمان ما (سهراب سپهری)، چاپ اول، تهران: نگاه.
دانسی، مارسل، (1387)، نشانه شناسی رسانه‌ها، ترجمۀ گودرز میرانی و بهزاد داوران، تهران: نشر چاپار.
دوبوکور، مونیک،(1387)، رمز‌های زنده جان، ترجمۀ جلال ستّاری، چاپ سوم، تهران: مرکز.
رضایی،عربعلی،(1373)، تاریخ ادبیات جهان، جلد دوم، چاپ اول، تهران: فروزان.
_________.(1382). واژگان توصیفی ادبیات. چاپ اول. تهران : فرهنگ معاصر.
روشن فکر،کبری، (بهار 1386)، "جلوه رمانتیسم مثبت در آثار سهراب سپهری و ایلیا ابوماضی " فصلنامۀ تخصصی ادبیات فارسی(دانشگاه آزاد مشهد) شمارۀ 13، صص 135- 150.
سپهری ، سهراب، (1379). هشت کتاب، چاپ دوم، تهران: طهوری.
سیاهپوش، حمید، (1376). باغ تنهایی، چاپ ششم، تهران: نگاه.
سید حسینی، رضا، (1376)، مکتب­های ادبی، جلد اول، چاپ یازدهم، تهران: نگاه.
شفیعی­کدکنی، محمدرضا،(1378)، ادبیات فارسی از عصر جامی تا روزگار ما، چاپ اول، تهران: نشر نی.
__________. (1359)، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، چاپ اول، تهران: طوس.
__________. (1384)، موسیقی شعر، چاپ هشتم، تهران: نگاه.
شکیبا، پروین،(1370)، شعر فارسی از آغاز تا امروز، چاپ اول، تهران: هیرمند.
شمیسا، سیروس، (1372)، نگاهی به سپهری، چاپ چهارم، تهران: مروارید.
عابدی، کامیار، (1376)، از مصاحبت آفتاب، چاپ سوم، تهران: ثالث.
عباسی طالقانی، نظام، (1377)، مهمانی در گلستانه، چاپ اول، تهران: دریچه.
فرای، نوتروپ، (1384). صحیفه­های زمینی، ترجمه هوشنگ رهنما، تهران: هرمس.
فورست، لیلیان، (1375)، رمانتیسم، ترجمه مسعود جعفری، چاپ اول، تهران: مرکز.
کمپبل، جوزف،(1389)، قهرمان هزار چهره، ترجمه شادی خسروپناه، چاپ چهارم، مشهد: گل آفتاب.
کوپر، جی‌سی، (1379)،  فرهنگ مصوّر نمادها‌ی سنّتی، ترجمۀ ملیحه کرباسیان، تهران: فرشاد.
مرتضویا،ن علی، (1386)، «رمانتیسم در اندیشة سیاسی»، ارغنون، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صص 175- 188
مورنو، آنتونیو،(1388)، خدایان و انسان مدرن، ترجمۀ داریوش مهرجویی، چاپ پنجم، تهران: نشر مرکز.
میکائیلی، حسین،(1389)، «پیوند عرفان و رمانتیسم در شعر سپهری»، مطالعات عرفانی، شماره 11.صص273-294.
نوروزی، جهانبخش، (1375)، ادبیات معاصر از مشروطیت تا امروز، شیراز:راهگشا.
نوری، نظام­الدین، (1385)، مکتب­ها، سبک­ها وجنبش­های ادبی وهنری جهان تا پایان قرن بیستم، چاپ چهارم، تهران: زهره.
ویلهلم،ریچارد، (1390)، راز گل زرین: عقاید چینیان در باب زندگی، ترجمۀ پروین فرامرزی، چاپ دوم، مشهد: معاونت آستان قدس رضوی.
هاوزر، آرنولد، (1361)، تاریخ اجتماعی هن،  ترجمۀ امین موید، تهران: دنیای نو.
هیث، دانکن، (1388)، رمانتیسم، ترجمه کامران سپهران، چاپ اول، تهران: نشروپژوهش شیرازه کتاب.
یاحقی، محمدجعفر، (1375)، چون سبوی تشنه، چاپ دوم. تهران: جامی.
یوسفی، غلامحسین، (1373)، چشمۀ روشن، چاپ پنجم، تهران: علمی.
یونگ، کارل گوستاو،(1390)، راز­پیوند، ترجمۀ‌ پروین فرامرزی و فریدون فرامرزی، مشهد: به‌نشر.
ـــــــــــــ.(1368)، چهار صورت مثالی، ترجمۀ ‌‌پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.
 
Baumlin.JamesS.(2004). Post-Jungian criticism:theory and practice. Tita French Baumlin and George H. Jensen:SUNY Press.
asement, A.(1998). Post-Jungians Today: Key Papers in Contemporary Analytical Psychology. Routledge. Paul.-Haule,John.R.(2010)Divine Madness:Archetypes of­ RomanticLove.Fisher King Press.
Kuhn, Bernhard Helmut.(2009).Autobiography and Natural Science in the Age of Romanticism: Rousseau, Goethe, Thoreau. Ashgate Publishing. Ltd.
Niemann, Heinrich (1990). Pattern analysis and understanding. Edition: 2. Springer.
O'Keefe, Richard R. (1995). Mythic Archetypes in Ralph Waldo Emerson: A Blakean Reading. Kent
State University Press.
Samuels, Andrew (1986). Jung and the Post-Jungians. Routledge.