پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

تحلیل استعاری- ساختاری غزلی ازبیدل دهلوی (برپایه معنی شناسی شناختی)

نوع مقاله : تحلیلی و انتقادی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه پیام نور

2 دانشگاه پیام نور

چکیده

استعاره های شناختی در انتقال معنی و حسی کردن مفاهیم انتزاعی، در فرایند ‏تکلم انسان نقش مهمی را ایفا می‌کنند.آدمی برای اندیشیدن و سخن گفتن به ‏ناگزیر از استعاره بهره می گیرد، به ویژه آنگاه که موضوع فکری او مسائل عمیق ‏عرفانی، فلسفی، دینی ، ادبی و نظایر آن باشد. ‏
این استعاره ها که ظاهرا برای نخستین بار از سوی لیکاف و جانسون درکتاب ‏معروف "استعاره هایی که با آنها زندگی می‌کنیم" مطرح شده اند، در قالب های ‏گوناگونی از جمله "ساختار رویداد"، "جهت گیرانه"، "تشخیص" ساختاربندی ‏می شوند و هر کدام به نوعی بخشی از دانش زبانی را مفهوم سازی و قابل درک ‏می نمایند.‏
بیدل دهلوی ازجمله شاعرانی است که از طرفی زبان شعری او به پیچیدگی در ‏حوزة لفظ و معنا مشهور است و ازدیگر سوی شاعری اندیشمند، پر مغز و معنی ‏آفرین است. به همین جهت ورود به دنیای شعر و اندیشه او برای بسیاری سخت ‏و دشوار می‌نماید. لذا برای ورود به ساحت های فکری و شناخت ترفندهای زبانی ‏او، به کارگیری ابزارهای شناختی از جمله تحلیل استعاری اشعار او، ضروری به ‏نظر می رسد.‏
مقاله حاضر با استفاده از مبانی معنی شناسی شناختی به تحلیل استعاره های ‏موجود در غزلی از بیدل دهلوی با مطلع «به اوج کبریا کز پهلوی عجز است راه ‏آنجا» می پردازد و نشان می دهد که غزل بیدل علاوه بر دارا بودن وحدت افقی از ‏وحدت عمودی نیز برخوردار است و این شیوه در تحلیل اشعار او راه کار ‏مناسبی تشخیص داده شد. ‏

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Metaphoric –structural analysis of Bidel Dehlavi`s epic (cognitive semantic approach)‎

نویسنده [English]

  • akbar shamloo 1
چکیده [English]

Cognitive metaphors in transferring meaning an ‎sensualizing the abstract concepts play important ‎role in the process of human speech.To think an ‎speak , human being uses metaphors , especially ‎when he turns to profound philosophical ‎‎,religious and literary issues.These metaphors ‎seemingly introduced first by Lakof and Johnson ‎in the metophors we live by are classified in ‎different categories such as even structure, ‎orienting, identification each transferring and ‎conceptualizing some part of linguistic knowledge ‎‎.Bidel Dhlavi is one of the poets famous for the ‎complexity of language in meaning and ‎thoughtful composition.Therefore, most scholars ‎find it difficult to enter his poetic realm.There are ‎introduced some innovative and cognitive ‎vehicles such as metaphoric analysis to get right ‎into his poems. The present study analyzes the ‎metaphors existing in an epic of Dehlavi ‎expressed as `to the peak of divinity the misery is ‎paved the way with showing that it enjoys both ‎vertical and horizontal unity and this analysis can ‎be used in other works of Dehlavi.‎

کلیدواژه‌ها [English]

  • Metaphor
  • Bidel Dehlavi
  • structure
  • cognitive ‎semantics
ابودیب، کمال (1370). طبقه­بندی استعاره جرجانی با اشاره خاص به طبقه­بندی استعارة ارسطو.
بارسلونا، آنتونیو (1390). استعاره و مجاز با رویکردی شناختی. برگردان فرزان سجودی و دیگران. تهران: نقش جهان.
بیدل، عبدالقادر (1376). کلیات بیدل. به تصحیح خال محمد خسته و خلیل­الله خلیلی. به کوشش فرید مرادی. 2 جلد. ج اول. تهران: زوار.
راکعی، فاطمه (1389). «نگاهی نو به استعاره، تحلیل استعاره در شعر قیصر امین­پور». فصلنامه پژوهش های ادبی. ش 26. تهران. صص 99 - 77.
روشن، بلقیس و اردبیلی، لیلا (1392). مقدمه­ای بر معناشناسی شناختی. تهران: نشر علم.
ساسانی، فرهاد (با همکاری گروه مترجمان). (1390). استعاره مبنای تفکر و ابزار در زیبایی آفرینی. چ دوم. تهران: سوره مه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1386). صور خیال در شعر فارسی. چ یازدهم. تهران: نشر‌آگه.
شمیسا، سیروس. (1379). سبک­شناسی شعر. تهران: فردوس.
صفوی، کورش (1387). درآمدی بر معنی­شناسی. چ سوم. تهران: سوره مهر.
فیاضی، مریم­السادات (1387). «خاستگاه استعاری افعال جنسی چند معنا در زبان فارسی از منظر معنی­شناسی شناختی». فصلنامه ادب پژوهی. ش 6. تهران. صص 109 - 87.
کاظمی، محمدکاظم (1393). کلید درِ باز: رهیافت‌هایی در شعر بیدل. تهران: سوره مهر.
کاظمی، محمدکاظم (1386). گزیده غزلیات بیدل. تهران: محمدابراهیم شریعتی افغانستانی (عرفان). لیکاف، جورج (1381). «استعاره­هایی که با آنها زندگی می­کنیم». ترجمه حسن شعاعی. فصلنامه هزاوش. ش 1. ص 29 - 1.
مشعشعی، پانته‌آ. (1380). بررسی استعاره در زبان فارسی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی. پایان­نامه کارشناسی ارشد زبان­شناسی همگانی.