پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

طنز کلامی در شعر فرانوی اکبر اکسیر

نوع مقاله : پژوهش کاربردی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی/دانشگاه پیام نور

2 دبیر/ آموزش و پرورش

چکیده

اکبر اکسیر از شاعران معاصر است که هوشمندانه و دلسوزانه از طنز برای اصلاح نابسامانی‌ها و ناهنجاری‌های جامعه بهره می‌گیرد. او از قالب شعر فرانو -که شعری است موجز، ملموس، ساده، به دور از خیال‌پردازی‌های پیچیده و متناسب با دغدغه‌های بشر امروز- استفاده می‌کند. در این مقاله شش نمونه شعر از شش مجموعة فرانوی اکبر اکسیر براساس نظریة عمومی طنز کلامی بررسی و تحلیل شده است. این نظریه شامل شش متغیّر پایة تقابل انگاره، مکانیسم منطقی، موقعیت، هدف، شیوة روایت و زبان است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که دو متغیّر تقابل انگاره و مکانیسم منطقی از عوامل مؤثّر در ساختار شعر فرانو محسوب می‌شوند. همچنین در یک شعر، گاه چندین تقابل انگاره دیده می‌شود که برای تحلیل عدم تجانس بین آن‌ها از چندین مکانیسم منطقی استفاده شده است. یافته‌های تحقیق بیانگر آن است که اکسیر از روایت‌های ساده و زبان روزمرّه بیشتر بهره می‌گیرد و در بیشتر شعرهای فرانویِ بررسی‌شده، هدف، یک شخص نیست، بلکه یک معضل، یک گروه و گاه همة انسان‌ها مورد انتقاد شاعر هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Verbal Humor in F'arano poetry of Akbar Eksir

چکیده [English]

Akbar Eksir is one of contemporary poet that has used satire intellectually and compassionately to reform disorders and abnormalities in society. He use F'arano poetry which is Succinct, tangible, simple, far from complex imagination and related to todays’ human concerns. Here, six poems out of Akbar Eksir’s six set of F'arano’s poems was studied and analyzed. The theory include six basic variables such as script oppositions, logical mechanism, position, goal, narration style and language. Results show that script oppositions and logical mechanism are effective factors in F'arano poetry structure. Also in a satire poem, some times two or more script oppositions are observed that in order to analyze heterogeneity among them some logical mechanisms are used. Research indings show that Eksir usees simple narration and daily conversation more in his poems, also in more studied ones person is not a goal but a concern, a group or all humans are critisized by poet.

کلیدواژه‌ها [English]

  • F'arano poetry
  • satire
  • Akbar eksir
  • General Theory of Verbal Humor
اخوّت، احمد (1371). نشانه‌شناسی مطایبه. اصفهان: نشر فردا.
اصلانی، محمدرضا (1387). فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز. تهران: انتشارات کاروان.
اکسیر، اکبر (1384). زنبورهای عسل دیابت گرفته‌اند. تهران: ابتکار نو.
ـــــــــــ (1385). «فرانو: رود وحشی شعر امروز». فصلنامة اشراق، شمارة 3.
ـــــــــــ (1387الف). بفرمایید بنشینید صندلی عزیز. تهران: مروارید.
ـــــــــــ.(1387ب). پستة لال سکوت دندان شکن است. تهران: مروارید.
ـــــــــــ (1389). ملخ‌های حاصلخیز. تهران: مروارید.
ـــــــــــ (1390). مالاریا. تهران: مروارید.
ـــــــــــ (1393). ما کو تا اونا شیم؟. تهران: مروارید.
انوشه، حسن (1381). دانشنامة ادب فارسی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ایزدپناه، محمّدعلی و رخشنده‌رو، فاطمه (1392). «تحلیل گفتمان طنز پارسی براساس کاربرد نظریة عمومی طنز کلامی در سریال قهوة تلخ». مجموعه‌مقالات همایش ملّی ادبیات دانشگاه شیراز.
پاسخی، باهره (1390). بررسی توصیفی- تطبیقی درونمایه‌های طنز در اشعار اکبر اکسیر و عمران صلاحی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام­نور رشت.
تجبّر، نیما (1390). نظریه‌های طنز بر بنیاد متون برجستة طنز فارسی. تهران: مهر ویستا.
 
خشوعی، مهدیه‌السادات (1386). روان­شناسی شوخی. اصفهان: کنکاش.
سلیمانی، محسن (1391). اسرار و ابزار طنزنویسی. تهران: سورة مهر.
سعیدی، مهدی. (1381). تحلیل ساختاری و مضمونی کتاب‌های کیومرث صابری فومنی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس.
شریفی، شهلا و سریرا کرامتی یزدی (1388). «بررسی طنز منثور در برخی از مطبوعات رسمی طنز کشور براساس نظریة عمومی طنز کلامی». فصلنامة زبان و ادب فارسی، شمارة 42، صص 109-131.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1366). صور خیال در شعر فارسی. تهران: انتشارات نگاه.
صدر، رؤیا (1381). بیست سال با طنز. تهران: انتشارات هرمس.
صلاحی، عمران (1367). «خنده و مشتقات آن». مجلة دنیای سخن، شمارة 19، صص 62-63.
کاسب، عزیزالله (1366). چشم‌انداز تاریخی هجو. تهران: مؤلف.
کریچلی، سیمون (1384). در باب طنز. ترجمة سهیل سمی. تهران: انتشارات ققنوس.
یوسفی، کلثوم (1385). بررسی طنز در آثار دهخدا. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام­نور واحد ساری.