پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

کاربرد ایهام درغزل های شوکت بخاری

نوع مقاله : تحقیقات بنیادی یا نظری

نویسندگان

1 زبان و ادبیات فارسی ، ادبیات و علوم انسانی، سیستان و بلوچستان، زاهدان ، ایران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

3 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

ایهام از عناصر مهم زبان ادبی و از گونه های پرکاربرد صنایع بدیعی است که آن را از انواع هنجار گریزی معنایی دانسته-اند . ایهام در محور مجاورت و همنشینی به وجود می آید و به کمک آن می شود کلام را درهاله ای از رمزوارگی فرو برد. ایهام را همچنین می توان هنری ترین و پُر راز و رمزترین شگرد ادبی دانست که شاعران و سخنورانِ هنرمند از آن بهره گرفته اند، بی شک پی بردن به شگفتی های این آرایۀ بدیعی، ما را به شناساییِ سخنان رازآلودِ آنان راه می نماید. در ادبِ فارسی، حافظ و خاقانی را پیشروِ این هنر می دانند. شوکت بخاری از شاعران سدةیازدهم هجری و از پارسی سرایانِ توانای ماوراءالنهر است، شعر وی سرشار از خیال انگیزی بوده و بیشتر صنایع بدیعی را می توان در غزل های وی یافت. این پژوهش برآن است تا، با نگاهی به غزل های شوکت بخاری، انواع مختلف ایهام را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The application of amphibology in lyrics of Shawkat Bokhari

نویسندگان [English]

  • mohammadamir mashhadi 1
  • rahime Rivaz 2
  • layla Ebadi Nejad 3
1 Persian Language and Literature, Literature and Human Sciences, Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran
2 Ph.D. candidate of Persian language and literature of Sistan and Baluchestan University.
3 M.A. student of Persian language and literature of Sistan and Baluchestan University
چکیده [English]

Amphibology is one of the important elements of literary language and one of the most widely used forms of imagery and has been considered as a kind of semantic deviation. Amphibology is created on the axis of adjacency and collocation, and the language can become mysterious with the help of it. Amphibology can also be regarded as the most artistic and mysterious literary technique used by professional poets and lecturers. Undoubtedly, the recognition of the wonders of this imagery figure has led us to identify their mysterious words. In Persian literature, Hafez and Khaghani are considered to be the forerunners of this art. Shawkat Bokhari is one of the poets of 11th hegira century and one of the capable Persian poets of Transoxiana. His poetry is full of fantasies, and most of the imageries can be found in his lyrics. This research seeks to examine different types of amphibology through a glance at lyrics of Shawkat Bokhari.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian poetry
  • Shawkat Bokhari
  • Lyrics
  • types of amphibology

مراجع

احمدی، بابک (1370). ساختار و تأویل متن. تهران: امیرکبیر.
انوری، حسن (1389). صدای سخن عشق. تهران: سخن.
انوشه، حسن (1376). فرهنگ­نامۀ ادبی فارسی. تهران: مروارید.
التفتازانی، سعدالدین (1426ه.ق). المطول، شرح و تخلیص المفتاح. دمشق: الازهریه للتراث.
خلیلی، مریم و همکاران (تابستان 1394). «چندمعنایی (ایهام) در غزل­های فروغی بسطامی». فصلنامه پژوهش­های ادبی و بلاغی، سال سوم، شماره سوم، صص 23 -9 .
خواجوی کرمانی (1374). دیوان اشعار. تصحیح احمد سهیلی خوانساری. تهران: پاژنگ و مرکز کرمان­شناسی.
دهخدا، علی­اکبر (1385). فرهنگ متوسط دهخدا. زیر نظر سیدجعفر شهیدی به کوشش غلامرضا ستوده، ایرج مهرکی و اکرم سلطانی. تهران: دانشگاه تهران.
رازی، شمس­الدین محمد ابن قیس (1373). المعجم فی معاییر ­اشعار­العجم. به کوشش سیروس شمیسا. تهران: فردوس.
راستگو، سیدمحمد (1379). ایهام در شعر فارسی. تهران: سروش.
ــــــــــــ (1370). «ایهام در شعر فارسی». مجلۀ معارف، شمارۀ 22، صص 83-37.
ــــــــــــ (1371). «ایهام نام­واژه­ای». مجلۀ ادبستان فرهنگ و هنر، شمارۀ 34، صص 32-28.
ــــــــــــ (1382). هنر سخن­آرایی. تهران: سمت.
رجایی، محمدخلیل (1362). معالم­البلاغه. شیراز: دانشگاه شیراز.
رسول­زاده، حسین و قربان­زاده، منیژه (زمستان 1395). «نگاهی آماری و تحلیلی به دلایل ایجاد و محورهای پارادوکس (متناقض­نما) در دیوان حافظ». فصلنامه پژوهش­های ادبی و بلاغی، سال پنجم، شماره 17، صص 102-79.
زرین­کوب، عبدالحسین (1369). از کوچۀ رندان. تهران: امیرکبیر.
شمیسا، سیروس (1371). بیان. تهران: فردوس.
ـــــــــــ (1375). نگاهی تازه به بدیع. تهران: فردوسی.
شوکت بخاری، محمداسحاق (1382). دیوان شوکت بخاری. به تصحیح سیروس شمیسا. تهران: فردوس.
صفا، ذبیح­الله (1369). تاریخ ادبیات در ایران. جلد پنجم. تهران: فردوس.
عبّاسی، محمود؛ مشهدی، محمدرضا (بهار 1394). «سبک خیالی بخاری و آفرینش نام­واژه­های ایهامی». فصلنامه تخصصی سبک­شناسی و نثر فارسی (بهار ادب)، سال هشتم، شماره اول، شماره پیاپی 27، صص 180 – 165 .
فروزنده، مسعود و همکاران (زمستان 1393). «بررسی ایهام تناسب و کارکردهای آن در غزل­های سلمان ساوجی». فصلنامه پژوهش­های ادبی و بلاغی، سال سوم، شماره 9، صص 22-9.
فشارکی، محمد (1379). نقد بدیع. تهران: سمت.
کزازی، میرجلال­الدین (1381). زیباشناسی سخن فارسی. تهران: کتاب ماد.
لاهیجی، حزین (1374). تذکرةالمعاصرین. به کوشش معصومه سالک. تهران: میراث مکتوب.
ملیحـای سمـرقنـدی، محمـد بدیع (1385). مذکرالاصحاب. دوشنبه: بی­نا.
موسوی، میرنعمت­الله (1382). فرهنگ بدیعی. تبریز: احرار.
نورزاد، نورعلی (1387). «مکتب پیروان بیدل و مراحل تحول سبک هندی در ادبیات فارسی فرارود». کتاب ماه ادبیات، شمارۀ 19، صص  105 -96.
واعظ کاشفی، میرزاحسین (1369). بدایـع­­الافکار­ فی­صنایع­الاشعار. ویراستۀ میرجلال­­الدین کزازی. تهران: مرکز نشر.
 
وحیدیان کامیار، تقی (1379). بـدیع از دیـدگاه زیبایی­شناسی. تهران: دوستان.
وطواط، رشیدالدین (1362). حدائق ­السحر­فی­ دقائق ­الشعر. تصحیح عباس اقبال آشتیانی. تهران: طهوری و سنایی.
همایی، جلال­الدین (1370). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: هما.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار