پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

بینامتنیت قرآنی در اشعار حمید سبزواری و سمیح‌القاسم

نوع مقاله : تحقیقات بنیادی یا نظری

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خرم آباد

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد hamidzohrei@yahoo.com

چکیده

اثرگذاری قرآن که کلام خدا است،مقوله‌ای ژرف و گسترده در ادب فارسی و عربی است.سمیح‌القاسم و حمید سبزواری در اشعار خود از الهامات قرآن کریم متاثرند. موضوع پژوهش حاضر بررسی بینامتینت قرآنی در اشعار دو شاعر مذکور است.روش پژوهش به صورت کتاب‌خانه‌ای و با بررسی اشعار دو شاعر اجرا شده‌است.ابتدا مبانی نظری پژوهش تنظیم و براساس آن اشعار دو شاعر استخراج و تحلیل‌های لازم به دست داده شد که حاصل نشان داد،سبزواری غالباً به روش‌های ترجمه،برآیندسازی از قرآن مجید بهره گرفته است و این بهره گیری عمدتا برای خلق مضمون یا تایید و تاکید مطلب و نیز،نشان‌دادن آگاهی و تاثیرگذاری بیشتر است و یمزان الهام‌پذیری او از قرآن بیشتر از سمیح‌القاسم است؛در مقابل،سمیح‌القاسم از آیات قرآن کریم به نسبت حمیدی سبزواری کمتر بهره برده؛اما این اثرپذیری در ذهن و ضمیر او چونان درهم‌آمیخته که موجب شده،تاثیرپذیری او از نوع «حل» باشد. اثرپذیری به شیوه حل،جزء اثرپذیری‌هایی است که در ظاهر بسیار نامرئی و کمرنگ نشان داده می‌شود؛ اما با باریک‌نگری، می‌توان به اثرپذیری عمیق اشعار او از قرآن کریم پی برد؛بنابراین،دو شاعر از آیات قرآن اثرپذیرفته‌اند؛اما سبزواری از اثرپذیری سمیح‌القاسم از اثرپذیری پنهان‌تر و ممزوج‌تر ‌است؛از این‌رو،سهم خلاقیت شاعر سبزواری در بهره‌بردن از آیات کلام‌الله در قیاس با سمیح القاسم کمتر است و قدرت خلاقیت سمیح‌القاسم بیشتر است.سمیح القاسم در اثرپذیری خود،کسوت نو پوشانده و شائبۀ اقتباس را تا حد زیادی کمرنگ و در پاره‌ای موارد به صفر رسانده است؛زیرا،اثرپذیری سمیح‌القاسم،با زیبایی‌های بیانی و بدیعی همراه است که از بهترین نوع بینامتنیت شناخته شده است و بدان بینامتنیت انگیزشی می‌گویند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Qur'anic intertextuality in the poems of Hamid Sabzevari and Shemilah Qasem التناص القرآنی فی اشعار حمید سبزواری و سمیح القاسم

نویسندگان [English]

  • fariba ganbari galledar 1
  • hamidreza zohreei 2
1 Khoramabad university
2 Assistant Professor of Islamic Azad University Khoram Abad Unit
چکیده [English]

Qur'anic intertextuality inthepoems ofHamid Sabzevari and Samih al-Qasim

Abstract
The sensibilityof the Qur'an,which is God’sterms,is aprofound and widespread subject in Persian and Arabic literature.Samih al-Qasim and Hamid Sabzevari inspired the Holy Quran in their poems.The present study is aimed to investigate the Qur'anic intertextuality in the poems of these two poets.This library-based study was performed by investigating the poems of the two poets.At first,the theoretical foundations of the research were designed and based on which the poems of the two poets were extracted and the necessary analysiswasperformed.Theresults showed that Sabzevari often used Holy Quran by translation, a resuitingand this method was mainly based oncreating the content or confirmation and emphasis as well as indicating further awareness andsensibility, and his inspiration by the Qur'an is more in comparisonwithSamih al-Qasim.In contrast, Samih al-Qasim used less holy Qur'anic verses than Hamid Sabzevari;however, this sensibilityis intermixed in his mind and soul,causing more"solved"sensibilityin him. Solvedsensibilityis one of those that are very invisible andinconspicuousin appearance;however, with a narrow view, one can understandhis profound sensibilityof the Holy Quran;Therefore,two poets have been inspired by the Qur'anic verses; although Sabzevarie'ssensibility is more hidden and mixed than SamihulQasim's.Thus, the creativity of Sabzevari in using God’s Words is less than that of Samih al-Qasimwith powerfulcreativity.Samih al-Qasim,in his sensibility,has overwhelmed and greatly reduced the adoption rate to minimal and in some cases to zerosince the Samih al-Qasim’s sensibilityis accompanied by recitativeand exquisite beauties as the best type of intertextuality called motivational intertextuality.
Keywords: Quran,Persian and Arabic Poetry,Intertextuality,Motivational Intertextuality,Hidden sensibility, Samih al-Qasim,and Sabzevari.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Quran
  • Intertextuality
  • Hidden sensibility
  • Samih al-Qasim
  • and Sabzevari

مراجع

قرآن کریم.
ابراهیمی، فاطمه و شادمهر، فریبا (1389). از سبزه‌وار تا سرزمین رؤیا. تهران: سورۀ مهر.
أبوشاور، سعدی (2003). تطور الإتجاهال وطنیفی الشعرالفلسطینی المعاصر. بیروت: المؤسسه العربیه للدراسات و النشر.
الجیوسی، سلمی الخضراء (1997). موسوعۀ الأدب الفلسطینی المعاصر. عمان: دارالفارس للنشر والتوزیع.
احمدی، بابک (1384). ساختار و تأویل متن. تهران: نشرمرکز.
آلن، گراهام (1389). بینامتنی. ترجمة پیام یزدانجو. تهران: نشر مرکز.
پیشوایی‌علوی، محسن و حسین‌ پناهی، گلاله (1391). «نوستالژی در شعر مسیح‌القاسم». پژوهنامۀ ادب عربی، شمارۀ 6/64، صص 64- 31.
تودورف، تزوتان (1377). منطق گفت و گویی میخائیل باختی. ترجمة داریوش کریمی. تهران: مرکز.
حلبی، علی‌اصغر (1374). تأثیر قرآن و حدیث در‌ ادبیات‌ فارسی. تهران: انتشارات اسـاطیر‌.
راستگو، محمد (1386). تأثیر قرآن و حدیث در شعر
پارسی. قم: دارالاسلام.
سبزواری، حمید (1376). سرود درد. چاپ اول. تهران: کیهان.
________ (1368). سرود درد. تهران: کیهان.
______ (1388). سرودی دیگر. تهران: قلم ایران.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1385). موسیقی شعر. تهران: سخن.
_________ (1391). رستاخیز کلمات. چاپ اول. تهران: سخن.
عنصرالمعالی، کیکاووس‌بن وشمگیر (1366). قابوسنامه. تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران:
علمی فرهنگی.
صدوق، راضی (2000). شعراء فلسطین فی القرن العشرین. بیروت: المؤسسه العربیه للدراسات و النشر.
محسنی‌نیا، ناصر (1382). «مقایسه تأثیر پذیری دو شاعر بزرگ حبسیه سرای فارسی و عربی از قرآن و حدیث». مجلۀ فرهنگ، شمارۀ 46 و 47، صص 278-255.
محمدیان، عباس و رجبی، مسلم (1395). «جلوه‌های ادبیّات پایداری در اشعار حمید سبزواری». نشریۀ ادبیات و علوم انسانی، سال هشتم، شمارۀ چهاردهم، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
محمودی، مریم و هاشمی، زینب‌الاسادات (1395). «بررسی مضامین پایداری در شعر محمدمهدی‌ جواهری و مجموعۀ سرود درد حمید سبزواری». مطالعات ادبیات تطبیقی، شمارۀ 38، صص 87-71.
القاسم، سمیح (1992). شعر. بیروت: دارالجیل.
ــــــــــــ (1392). سمیح القاسم فی دائره النقد سبح هل سجلات سمیح القاسم، بیروت: دارالجبل.
القاسم، نبیه ( 1992 الف). سمیح القاسم فی دائرة النقد. بیروت: دارالجیل.
کاکایی، عبدالجبار (1388). بررسی تطبیقی موضوعات پایداری در شعر ایران و جهان. تهران: پالیز.
کنفانی، غسان (1968-  1948). الأدب الفلسطینی المقاومت حتا لاحتلال.  المؤسسۀ الدراسات الفلسطینیه.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار