پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

کارکرد های ادبی ترکیبات اسمی بر محور همنشینی و جانشینی در تاریخ بیهقی

نوع مقاله : پژوهش کاربردی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه علم وفناوری مازندران

چکیده

چکیده
ترکیبات را در زبان فارسی به دو گونه‎ی اضافی و وصفی تقسیم کرده‎اند. ترکیب اسمی از نوع ترکیب اضافی بشمار می‎آید و اساس آن بر اسم است. این ترکیبات مانند اسم، نقش‎های گوناگونی در جمله می‎پذیرند و در کارکردهای متنوعی بکار می‎روند. به وسیله‎ی این ترکیبات می‎توان تاثیرگذاری کلام را بر نگرش و احساسات مخاطب افزایش داد. نگارنده با ارئه‎ی شواهدی چند از تاریخ بیهقی به بررسی کارکردهای این ترکیبات بر محور همنشینی و جانشینی پرداخته و مساله‎ی معنی را از دید روابط مفهومی و در سطح واژگان نظام زبان مورد بررسی قرار داده است در ترکیبات صحبت از چگونگی پیوند کلمات و نقش کلمات در داخل ترکیب‎ها در میان است ترکیبات اسمی با عنوان ترکیبات اضافی، که به بخش وابسته‎های پسین مربوط می‎شود، شناخته شده‎اند. مضاف الیه گروه اسمی یا اسمی است که پس از حرف اضافه‎ی کسره بیاید. اسمی که مضاف الیه داشته باشد مضاف نام دارد و نسبت دادن مضاف الیه به مضاف، اضافه نامیده می‎شود .برای شناخت بهتر و خطا نکردن در تشخیص ترکیب اضافی از ترکیب وصفی ابتدا باید صفت را از مضاف‎الیه بازشناخت.

کلیدواژه: ترکیب اسمی، اضافه، محور همنشینی و جانشینی، تاریخ بیهقی

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Literary functions of nominal compounds on the axis of synchronicity and succession in the history of Beyhaghi

نویسنده [English]

  • sayed khalil bagheri
faculty member university of science and technology of mazandaran
چکیده [English]

چکیده
ترکیبات را در زبان فارسی به دو گونه‎ی اضافی و وصفی تقسیم کرده‎اند. ترکیب اسمی از نوع ترکیب اضافی بشمار می‎آید و اساس آن بر اسم است. این ترکیبات مانند اسم، نقش‎های گوناگونی در جمله می‎پذیرند و در کارکردهای متنوعی بکار می‎روند. به وسیله‎ی این ترکیبات می‎توان تاثیرگذاری کلام را بر نگرش و احساسات مخاطب افزایش داد. نگارنده با ارئه‎ی شواهدی چند از تاریخ بیهقی به بررسی کارکردهای این ترکیبات بر محور همنشینی و جانشینی پرداخته و مساله‎ی معنی را از دید روابط مفهومی و در سطح واژگان نظام زبان مورد بررسی قرار داده است در ترکیبات صحبت از چگونگی پیوند کلمات و نقش کلمات در داخل ترکیب‎ها در میان است ترکیبات اسمی با عنوان ترکیبات اضافی، که به بخش وابسته‎های پسین مربوط می‎شود، شناخته شده‎اند. مضاف الیه گروه اسمی یا اسمی است که پس از حرف اضافه‎ی کسره بیاید. اسمی که مضاف الیه داشته باشد مضاف نام دارد و نسبت دادن مضاف الیه به مضاف، اضافه نامیده می‎شود .برای شناخت بهتر و خطا نکردن در تشخیص ترکیب اضافی از ترکیب وصفی ابتدا باید صفت را از مضاف‎الیه بازشناخت.

کلیدواژه: ترکیب اسمی، اضافه، محور همنشینی و جانشینی، تاریخ بیهقی

کلیدواژه‌ها [English]

  • ترکیب اسمی
  • اضافه
  • محور همنشینی و جانشینی
  • تاریخ بیهقی

مراجع

- بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین (385-470ق). (1386). تاریخ بیهقی. به کوشش خلیل خطیب رهبر. چاپ یازدهم. تهران: نشر مهتاب.   
- باقری، مهری (1384). مقدمات زبانشناسی. چاپ هشتم. تهران: نشر قطره.
- پالمر، فرانک رابرت (1374). نگاهی تازه به معنی شناسی. ترجمۀ کورش صفوی. چاپ دوم. تهران: انتشارات کتاب ماد (وابسته به نشر مرکز).
- شفائی، احمد (1363). مبانی علمی دستور زبان فارسی. تهران: انتشارات نوین.
- شمیسا، سیروس (1386). معانی. تهران: انتشارات میترا.
- صفوی، کورش (1383). از زبان‌شناسی به ادبیات. جلد 1. چاپ سوم. تهران: انتشارات سورۀ مهر.
-     (1390). درآمدی بر معنی شناسی. چاپ چهارم. تهران: انتشارات سورۀ مهر.
- فرشیدورد، خسرو (1384). دستور مفصل امروز. چاپ دوم. تهران: انتشارات سخن.
- مرزبان‎راد، علی (1368). دستور سودمند. چاپ ششم. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه شهید بهشتی.
   - معین، محمد (1361). اضافه. چاپ سوم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
   - وحیدیان کامیار، تقی (1383). دستور زبان فارسی(1). با همکاری غلامرضا عمرانی. چاپ ششم. تهران: سمت

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار