پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

شعرشناسی شناختی و استعارات بدنی: الگوهای فرهنگی تفکر و زبان در بوستان سعدی

نوع مقاله : پژوهش کاربردی

نویسنده

دانشگاه اصفهان

چکیده

در قلمروی زبان‌شناسی و شعرشناسی شناختی بهره گیری از ابزار استعاره در کالبدی شدن تجارب بشری همواره مورد توجه بوده است. در این رابطه، اندامهای بدن همواره به عنوان یک حوزه ی مبدأ در امر ساختارپردازی استعاری مفاهیمی متنوع در اغلب زبانها لحاظ می شده اند و در این امر از الگوهای فرهنگی هر زبان بهره برده اند. از این رو، پژوهش حاضر به جهت مطالعه ی تعامل میان نظام استعاری زبان، بدن و فرهنگ در زبان فارسی به بررسی پاره ای از استعارات مبتنی بر واژگان اندام‌های بدنی دل، جگر و چشم پرداخته است. داده های تحقیق از بوستان سعدی که اثری معرف فرهنگ و مشحون از استعارات بدنی است استخراج شده، در چهارچوب نظریات زبانشناسی شناختی تحلیل گردیدند. تحلیل داده‌ها نشان می دهد که الگوهای فرهنگی برآمده از نظام‌های فکری مربوط به عرفان و تصوف، طب سنتی و عقاید فرهنگی در مفهوم پردازی استعاری این اندامها در زبان فارسی نقش شایان توجهی داشته اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Cognitive Poetics and Body-Part Metaphors: The Cultural Models of Language and Thought in Sa'di’s Bustan

چکیده [English]

In the field of cognitive linguistics and cognitive poetics, researchers have emphasized metaphor’s important role in conceptualizing world experiences. In this respect, body parts have always been considered as a source domain in structuring various concepts in most languages and they’ve been exploiting the cultural models of each language in this deed. So, in order to investigate the interaction between metaphor, body, and culture in Persian, the present study tries to analyze some body-part metaphors including del (heart-stomach), jegar (liver) and chechm (eye). The data was collected from Sa'di’s Bustan which is the demonstrative of Persian culture and has a great deal of body-parts metaphors. The analysis of the metaphorical expressions was carried out within a theoretical framework based on insights from cognitive linguistics and poetics. The data analyzed shows that Iranian cultural models, derived from Iranian traditional medicine and Persian spiritual belief systems such as the Sufi worldview and Islamic religion are some factors that affect the structure of cross-domain conceptual mappings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cognitive poetics
  • cultural models
  • body-part metaphors
  • Bustan

مراجع

ابوعلی سینا (370-428 ﻫ-ق/ 1368 ش). قانون در طب. (کتاب اول). چ 5. ترجمه عبدالرحمان شرف­کندی(هه ژار). تهران: انتشارات سروش.
آقایانی چاوشی، جعفر (1381). «نقد و معرفی کتاب عرفان سعدی». ترجمۀ محمدمهدی فولادوند. آیینه میراث. سال پنجم. ش 2. صص 36-29.
خدادادی قزلچی، لیلا (1387). خداشناسی سعدی با تکیه بر صفات باری تعالی در بوستان و گلستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. دان‍ش‍گ‍اه‌ آزاد اس‍لام‍ی. واح‍د روده‍ن‌.
خیرآبادی، عباس (1383). «سعدی، عارف؟ صوفی؟ درویش؟». زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد مشهد. ش 1 و 2. صص 198-176.
داراب­پور، عیسی؛ لویمی، سهیلا (1389). «تأملات عرفانی سعدی در بوستان». ادب و عرفان (ادبستان). ش 1 (2). صص 119-103.
رازی، نجم­الدین؛ ابوبکربن محمدبن شاهور بن انوشروان معروف به دایه (متوفی: 654 ﻫ-ق/  ١٣١٢ش). مرصادالعباد. به ‌کوشش حسین­الحسینی النعمت اللهی ملقب به شمس العرفاء. تهران: مطبعه مجلس.
رضائی، حدائق (1382). کاربرد استعاره در زبان فارسی. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان.
زرین­کوب، عبدالحسین (1379). حدیث خوش سعدی (دربارۀ زندگی و اندیشۀ سعدی). تهران: سخن.
سجادی، سیدضیاءالدین (1389). مقدمه­ای بر مبانی عرفان و تصوف. چ 16. تهران: سمت.
سعدی، مصلح‌الدین (1359).  بوستان سعدی. به تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: انتشارات خوارزمی.
سعدی، مصلح‌الدین (1316). گلستان سعدی. به تصحیح محمدعلی فروغی. تهران: کتابفروشی و چاپخانه بروخیم.
عبدالصمدی، محمود (1361). سیری در تصوف و عرفان ایران. تهران: انتشارات شرق.
فتوحی، محمود (1391). «سبک­شناسی رسائل سعدی».  سعدی­شناسی. دفتر پانزدهم.
قادری، سلیمان (1391). شعرشناسی شناختی: تحلیل پاره­ای از استعارات برگرفته از اندام‌های بدن در بوستان سعدی. پایان­نامۀ  کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان.
محلاتی، صدرالدین (1346). مکتب عرفان سعدی. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
 
Ahmadi, N. & Ahmadi, F. (1998). Iranian Islam: The Concept of the Individual. MacMillan Press.
Ameka, F. K. (2002). "Cultural scripting of body parts for emotions: On ‘jealousy’ and related emotions in Ewe". Pragmatics and Cognition. 10(1-2). Pp. 27–55.
Barcelona, A. (1997). "Clarifying and Applying the Notions of Metaphor and Metonymy within Cognitive Linguistics". Atlantis. 19-1. Pp. 21-48.
Barcelona, A. (2000). "On the plausibility of claiming a metonymic motivation for conceptual metaphor". In Barcelona, A. (ed.), Metonymy and metaphor at the crossroads. Volume in the Topics in English Linguistics series 31-58. Berlin: Mouton de Gruyter.
Evans, V. (2007). A Glossary of Cognitive Linguistics. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Freeman, M. (2002). "Cognitive mapping in literary analysis". Style. 36(3). Pp. 466–483.
Geeraerts, D. & Grondelaers, S. (1995). Looking back at Anger: Cultural Traditions and Metaphorical Patterns. In Taylor, J. & MacLaury, R. E. (eds.) Language and the Construal of the World, 153-180. Berlin/New York: Mouton de Gruyter.
Gibbs, R. W. Jr. (1999). Taking metaphor out of our heads and putting it into the cultural world. In Gibbs, R. W., Jr. & Steen, G. J., (eds.). Metaphor in Cognitive Linguistics, 145–166. Amsterdam: John Benjamins.
Gutierrez Pérez R. (2008). "A cross-cultural analysis of heart metaphors". Revista Alicantina de Estudios. Ingleses. 21. Pp. 25-56.
Johnson, M. (1987). The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination, and Reason. Chicago: The University of Chicago Press.
Kovecses, Z. (1999). Metaphor: Does it constitute or reflect cultural models?” In Gibbs, R. W., Jr. & Steen, G. J., (eds.). Metaphor in Cognitive Linguistics. 167–188. Amsterdam: John Benjamins.
Kovecses, Z. (2000). Metaphor and Emotion: Language, Culture and Body in Human Feeling. Cambridge: Cambridge University Press.
Kovecses, Z. (2009). "Metaphor and Poetic Creativity: A Cognitive Linguistic Account". Acta Universitatis Sapientiae, Philologica. 1, 2. Pp. 181−196.
Kovecses, Z. (2010). Metaphor: A Practical Introduction (2nd edn). Oxford: Oxford
University Press.
Kövecses, Z. & Radden, G. (1998). "Metonymy: developing a cognitive linguistic view". Cognitive Linguistics. 9, 1. Pp. 37–77.
Lakoff, G.  (1993). The contemporary theory of metaphor. In Ortony, A. (ed.), Metaphor and Thought. 202–251. Cambridge: Cambridge University Press.
Lakoff, G. & Johnson, M. (1980). Metaphors We Live By. Chicago: University of Chicago Press.
Gibbs, R. W. Jr (1999). Philosophy in the Flesh: The Embodied Mind and its Challenge to Western Thought. New York: Basic Books.
Lakoff, G. & Turner, M. (1989). More Than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor. Chicago: University of Chicago Press.
Mark Johnson (footballer) (born 1978), Australian rules footballer Mark Johnson (hockey player) (born 1957)
 

..... Click the link for more information. Mark Johnson may refer to: Academics and scientists
Mark Johnson (professor), philosophy professor SportsMaalej, Z. (2004). "Figurative language in anger expressions in Tunisian Arabic: An extended view of embodiment". Metaphor and Symbol. 19 (1). Pp. 51–75.
Maalej, Z. (2008). The heart and cultural embodiment in Tunisian Arabic”. In Sharifian, F., Dirven, R., Yu, N. & Niemeier, S. (eds.). Culture, body, and language: Conceptualizations of internal body organs across cultures and languages. 395-428. Berlin: Mouton de Gruyter. 
Maalej, Z.  (2011). Figurative dimensions of 3ayn ‘eye’ in Tunisian Arabic”. In Maalej, Z., & Yu, N. (eds.). Embodiment via body parts: Studies from various languages and cultures, 213-240. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
Quinn, N. & Holland, D. (1987). Culture and cognition. In Holland, D. & Quinn, N. (eds.), Cultural models in language and thought, 3-40. Cambridge: Cambridge University Press.
Ranjbar Mohammadi, R. (2006). Translation Problems of Emotional Internal Body Part Metaphors in Persian and English. Unpoblished Master’s Thesis. Isfahan University. Isfahan: MA.
Sharifian, F. (2008). Conceptualizations of del ‘heart-stomach’ in Persian. In Sharifian, F.; Dirven, R.; Yu, N. & Niemeier, S. (eds.). Body, culture, and language: Conceptualisations of heart and other internal body organs across languages and
cultures. 247-267. Berlin/New York: Mouton De Gruyter.
________ (2011). Conceptualisations of cheshm ‘eye’ in Persian. In Maalej, Z. & Yu, N. (eds.) Embodiment via Body Parts: Studies from Various Languages and Cultures, 181-192. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins.
Steen, G. (2009). From linguistic form to conceptual structure in five steps: analyzing metaphor in poetry. In: Brône, F. & Vandaele, J. (eds.). Cognitive Poetics, Goals, Gains and Gaps, 197-226. Berlin and New York: Mouton de Gruyter.
Steen, G. J. & Gibbs, R. W. Jr. (2004). "Questions about metaphor in literature". European Journal of English Studies. 8(3). Pp. 337–354.
Stockwell, P. (2002). Cognitive Poetics. An introduction. London/New York: Routledge.
Swartz, M. J. (1998). "Envy, justified dissatisfaction, and jealousy in Mombasa Swahili culture". Afrikanistische Arbeitspapiere. 53. Pp. 27–36
Weber, J. J. (2005). "Cognitive poetics and literary criticism: types of resolution in the Condition-of-England novel". European Journal of English Studies. 9, 2. Pp. 131-141.
Yu, N. (2002). "Body and emotion: Body parts in Chinese expression of emotion". Pragmatics and Cognition. 10 (1). Pp. 341–367.
Maalej, Z.  (2004). "The eyes for sight and mind". Journal of Pragmatics. 36(4). Pp. 663–686.
Maalej, Z.  (2008). Metaphor from body and culture. In Gibbs R. (ed.), The Cambridge Handbook of Metaphor and Thought, 247–261. Cambridge: Cambridge University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار