پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

نقد روانشناسی باورهای خرافی در دیوان فرخی سیستانی و منوچهری دامغانی

نوع مقاله : پژوهش کاربردی

نویسندگان

دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

خرافات معلول زندگی آدمی وعکس العمل او در مقابله با طبیعت و محیط اسرارآمیز پیرامون وی است،که در مواقع حساس و لحظه هایی که عدم اعتماد و اطمینان به آینده وجود دارد حادث می گردد. اغلب خرافه ها در گذشته بخشی از نظام گسترده ی باورهای اجتماعی را تشکیل می دادند به عنوان میراث اجتماعی به افراد رسیده اند . برخی ازعقاید خرافی نیز منشا روانی دارند.این افکار موهوم وخیالی افراد رااز تدبیرمسائل براساس منطق و برنامه ریزی باز داشته و تهدیدی در جهت پیشرفت و توسعه ی جامعه محسوب می شوند ازاین رو باید با برنامه ریزی و بررسی دقیق علل بروز و اشاعه ی این باورهاگامی اساس در کمرنگ کردن خرافات در سطح جامعه برداشت .
با توجه به آنچه گذشت، اهمیّت تحقیق و بررسی درباره ی خرافات روشن می شود.بر این اساس در این مقاله تلاش می شود برخی از عقاید خرافی عصر غزنویان که در اشعار فرخی سیستانی و منوچهری دامغانی بدان ها اشاره شده است از دیدگاه روانشناختی مورد بررسی قرار گرفته وعلل گرایش به خرافات در این عصر تبیین شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Critical psychology of the superstitious beliefs Divan Farokhi Sistani and M. Damghani

چکیده [English]

Superstition is a cause of human life and his/her reactions towards nature and the mysterious surroundings around him. Which give rise to Superstition especially when man is faced with less certain or un known events and future. Most superstitions, in the past, have been parts and parcels of wide social beliefs which have partly come down to us. Some superstitions have psychological root. There fictitious beliefs hinder people from thinking reasonably and are considered as threats in the way of social development. Therefore, superstition should be studied and made away with.
This study concentrates on superstitions during the era of Gaznavids, reflected in the poems of Farrokhi Sistani and Manuchehry Damegani, based on psychological researches and the reasons of attraction towards superstition in this era.Therefore, superstition should be studied and made away with.
This study concentrates on superstitions during the era of Gaznavids, reflected in the poems of Farrokhi Sistani and Manuchehry Damegani, based on psychological researches and the reasons of attraction towards superstition in this era.

Key words: superstitions, Gaznavids, Farrokhi Sistani, Manuchehry Damegani and Psychology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • superstitions
  • Gaznavids
  • Farrokhi Sistani
  • Manuchehry Damegani and Psychology
الهامی، فاطمه. (1385). انعکاس باورهای عامیانه و عقاید خرافی در شعر نظامی، مجله­ی پیک نور. صاحب امتیاز، دانشگاه پیام نور. شمارة 19: 104-114.
پاک‌دامن، محمدحسن. (1378). جامعه در قبال خرافات. مشهد: نشر مرندیز. چاپ اوّل.
جاهودا، گوستاو. (1363). روانشناسی خرافات. ترجمه­ی محمدتقی براهنی. تهران: نشر نو. چاپ اوّل.
دهخدا، علی­اکبر. (1345). لغت­نامه. زیر نظر دکتر محمد معین. تهران: موسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
راوندی، مرتضی. (1358). تاریخ تحولات اجتماعی. تهران: چاپخانه­ی سپهر. چاپ دوّم.
راوندی، مرتضی. (1371). تاریخ اجتماعی ایران. تهران: انتشارات نگاه. چاپ دوّم.
رضازاده­ی شفق، محمدباقر. (1318). آموزشگاه پرورش افکار. تهران: دبیرخانة سازمان پرورش افکار.
سیف بهزاد، فرخ. (1385). روانکاوی و علوم غریبه. تهران: نشر رسا. چاپ اوّل.
صارمی، سهیلا. (1382). سیمای جامعه در آثار عطّار. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. چاپ اوّل.
صالحی مقدم، محمد اسماعیل. (1389). ادیان در گذر زمان از آغاز تاکنون. قم: انتشارات اندیشه و فرهنگ جاویدان. چاپ اوّل.
صانعی، پرویز. (1372). جامعه‌شناسی ارزش‌ها. تهران: کتابخانة گنج دانش. چاپ اوّل.
علی پور سعدانی، رضا؛ شیخ زاده، مرجان. (1388). اشیاء جادویی در فرهنگ عامه­ی ایران و تأثیر آن در نقاشی مکتب سقاخانه، نشریه­ی باغ نظر. صاحب امتیاز، سید امیر منصوری. شماره­ی 11: 53-68.
فرخی سیستانی، ابوالحسن. (1371). دیوان فرخی سیستانی. به کوشش محمد دبیر سیاقی. تهران: انتشارات زوّار. چاپ چهارم.
فضایی، یوسف. (1357). علم و ادیان از نظر تکامل اجتماعی، مجله­ی گوهر. صاحب امتیاز انجمن ایرانی اخلاق در علوم رفتاری، شماره­ی 71-72: 812-820..
محمدی، محمد. (1374). فرهنگ ایران پیش از اسلام و آثار آن در تمدن اسلامی و ادبیات عربی. تهران: انتشارات توس. چاپ اوّل.
مصفّی، ابوالفضل. (1380). فرهنگ اصطلاحات نجومی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. چاپ چهارم.
ملاباشی، آمنه. (1383). ریشه­های روان‌شناختی اعتقاد به خرافات، نشریه­ی پیام زن. صاحب امتیاز، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه­ی علمیه­ی قم. شمارة 146.
ملکشاهی، حسن. (1363). ترجمه و شرح اشارت و تنبیهات ابن­سینا. تهران: انتشارات سروش. چاپ اوّل.
منوچهری دامغانی، ابوالنجم. (1381). دیوان منوچهری دامغانی. به کوشش محمد دبیر سیاقی. تهران: انتشارات زوّار. چاپ چهارم.
موسوی، حمید. (1380). ستاره‌شناسی در دیوان احمد بن

حسام خوسفی. تهران: نشر هزاران. 
مولوی، سجاد. (1382). روانشناسی خرافات، مجله­ی اصلاح و تربیت، صاحب امتیاز، سازمان زندان‌ها 
اقدامات تأمینی و تربیتی، شمارة 18: 21-24.  
هدایت، صادق. (1342). نیرنگستان. تهران: انتشارات امیرکبیر. چاپ اوّل: 96-129