پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

بررسی صوری و محتوائی دیوان لامعی گرگانی

نوع مقاله : پژوهش کاربردی

نویسندگان

عضو هیات علمی

چکیده

لامعی گـرگـانی از شعرای دربار سلجوقی در قرن پنجم هجری است که در شعرش غالب اختصاصات سبک خراسانی قابل مشاهده است. در مقاله حاضر به بخش عمده­ای از این خصیصه­ها در بُعد صورت و محتوا اشاره شده است. سؤال اصلی این پژوهش این است که مهم­ترین ویژگی‌های صوری و محتوایی شعر لامعی کدام­اند و برجسته‌ترین تفاوت‌ها و تشابه‌های شعر این شاعر در مقایسه با شعر اقران خود کدام است. برای پاسخ به این پـرسـش در بخـش مربـوط بـه ویـژگـی‌هـای صـوری، خصیصه‌های دستوری، نوشتاری و واژگانی شعر لامعی به همراه نحوه به کارگیری فنّ تشبیه در شعر این شاعر با ذکر شواهد مربوط بیان شده است و در ادامه در بخش دوم، به مهم­ترین ویژگی‌های محتوایی شعر لامعی از قبیل تلمیح و اقسام آن (تلمیحات قرآنی و غیرقرآنی)، نحوه نگـرش شاعـر بـه آییـن زردشت و پیروان آن، بازتاب سخنـان حکیمـانـه و نمونـه‌هایـی از تصویرآفرینی‌های معنایی بدیـع و خـاص شاعر اشاره شده است. بررسی نحوه تقلید و تتبع از شعر شاعران عرب و نیز اقتباس و اخذ مضمون از شعرای پیشین زبان فارسی توسط لامعی، از دیگر مباحث این بخش است.
کلیدواژه­ها: لامعی گرگانی، شعر سبک خراسانی، شعر دوره سلجوقی، بررسی صوری و محتوایی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Content and form review of Lameyi Gorganis Poetical works

نویسندگان [English]

  • ahmad mohammadi
  • parvin Abyazi Esfahlan
چکیده [English]

Lameyi Gorgani was one of the poets in Seljuk Court in Fifth century AH. The specifics of Khorasani Poetic style was visible in his poetry. The majority of these specifics regarding form and content have been mentioned in the present paper.  The main question in this research is to seek out the content and form specifics of Lameyi's poetic style and to determine the most prominent diversities and similarities between this poet and his contemporaneous fellows. In order to answer this question, in the section specified for the form of his poetry, we have mentioned the grammatical features, writing and vocabulary features of Lameyi's poetry, along with some proofs to determine the way he uses the simile technique in his poetry. And in the second section which is specified for the content of his poetry, we have mentioned the most important content features of his poetry including Allusion and the kinds of it (Quranic and non-Quranic allusions), the poet's attitude towards Zoroastrianism and the followers of Zoroastrianism, the reflection of wise words and some examples of unique and novel semantic visualizations of the poet. Reviewing the imitation and extraction from the Arab poets and adaptation of sense and content from the previous Persian poets by Lameyi are further mentioned in this section.                
Key words: Lameyi Gorgani, Poetry of Khorasani Style, Poetry of Seljuke Period, Form and Content Review.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lameyi Gorgani
  • Study
  • literary criticism
  • Persian poetry
قرآن کریم، ترجمه آیت الله مکارم شیرزای.
بهار، محمدتقی (ملک­الشعرا) (1380). سبک­شناسی. به کوشش سیدابوطالب میرعابدینی. چاپ دوم. تهران: توس.
دبیرسیاقی، محمد (1389). دیوان لامعی گرگانی. چاپ اول. تهران: اشجع.
ـــــــــــ (1379). دیوان منوچهری دامغانی. چاپ سوم. تهران: زوار.
 
دهخدا، علی­اکبر (1373). لغت­نامه. زیر نظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی. چاپ اول. تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
رضازاده شفق، صادق (1352). تاریخ ادبیات ایران. چاپ اول. تهران: دانشگاه پهلوی.
زرین­کوب، عبدالحسین (1363). سیری در شعر فارسی. چاپ دوم. تهران: نوین.
شریعت، محمدجواد و خبوشانی، مریم­السادات (1390). «سیمای ادبی زردشت، مانی و مزدک در آثار منظوم فارسی». پژوهشنامه ادیان، سال 5، شماره 9.
شمیسا، سیروس (1385). بیان. چاپ دوم. تهران: میترا.
ــــــــــــ (1379). سبک­شناسی شعر. چاپ پنجم. تهران: توس.
ــــــــــــ (1386). فرهنگ تلمیحات. چاپ دوم. تهران: میترا.
ــــــــــــ (1386). معانی. چاپ اول. تهران: میترا.
صفا، ذبیح­الله (1373). تاریخ ادبیات در ایران.  جلد اول. چاپ دهم. تهران: ققنوس.
معین، محمد (1376). فرهنگ معین. جلد دوم. چاپ یازدهم. تهران: امیرکبیر.
نوشین، عبدالحسین (1369). فرهنگ شاهنامه فردوسی (واژه نامک). چاپ سوم. تهران: دیبا