پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

نگاهی به شعر کمال خجندی از چشم انداز علم بدیع

نوع مقاله : پژوهش کاربردی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهد مدنی

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

بی­تردید دو عامل مهم تخیّل و زبان در خلق شعر مؤثر هستند. شاعر با کمک تخیّل از تمام امکانات و شگردهای زبانی مانند بیان، بدیع و معانی بهره گرفته و دست به آفرینش ادبی می­زند. در این میان، بدیع به عنوان یکی از علوم مهم بلاغی و شگردهای زیبایی­شناختی در تناسب و توازن درونی کلام نقش مؤثری دارد. این تناسب و توازن که در نقد ادبی نو و به ویژه فرمالیست­های روسی به آن توجه ویژه­ای می­شود، حاصل هماهنگی عوامل و عناصر زیبایی­شناختی مانند وزن، قافیه، ردیف، صنایع لفظی و معنوی، عناصر موسیقایی و... است. کمال به عنوان شاعری برجسته و توانمند از تمام امکانات و شگردهای بلاغی به­ویژه بدیع معنوی و لفظی همچون مراعات نظیر، تمثیل، اسلوب معادله، تلمیح، سجع، جناس و جز اینها بهره گرفته است. این مقاله بر آن است که دیوان کمال را از دیدگاه انواع تناسبات معنوی بررسی کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A glance to Kamal Khojandi’s poem from prosody’s outlook

نویسندگان [English]

  • rahman moshtagh mehr 1
  • Amine feyzi 2
1 shahid madani university
2 PH.D student at shahid madani azarbayjan university
چکیده [English]

There are, undoubtedly, two important factor in versify poet use imagination and all exist language science and methods such as eloquence, prosody, and semantics and try to make oeuvre. Meantime, prosody has efficient role as one of important science of eloquence and aesthetics methods in harmony and confirmation of language. This harmony which result from aesthetics features and elements such as, rhythm, rhyme, row, figures of speech, music elements, etc…, has importance in new criticism and take more attention of Russian formalists. Kamal as potency and poet laureate use all these verbal science and methods, especially, symmetry, allegory, technique, allusion, rhythm, paronomasia, etc… This article tries to analyze all kinds of harmonies from Kamal point of view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: prosody
  • harmony
  • poise
  • Kamal’s Divan

مراجع

احمدی، بابک (1372). ساختار و تأویل متن.  دو جلدی. تهران: نشر مرکز.
ایگلتون، تری (1368). پیش درآمدی بر نظریه­های ادبی. ترجمه عباس مخبر. تهران: نشر مرکز.
ابرامز، ام. اچ (1384). فرهنگ اصطلاحات ادبی ترجمه: سعید سبزیان. تهران: رهنما.
پورنامداریان، تقی (1381). تأملی در شعر اشعار شاملو(سفر در مه)، تهران: انتشارات نگاه.
حق­شناس، علی محمد (1370). مقالات ادبی، زبان شناختی. تهران: انتشارات نیلوفر. «در جستجوی
زبان علم». مجلۀ زبان­شناسی، سال 7، شمارۀ 2.
حکیم آذر، محمد (1390). «اسلوب معادله در غزل سعدی». پژوهشنامۀ زبان و ادبیات فارسی، سال سوم، شمارۀ 9، صص 184-163.
حسینی، صالح (بهمن و اسفند 1370). «نقش تلمیح در غزلی از حافظ». نشر دانش، شمارۀ 68، صص 21-16.
جرجانی، عبدالقاهر (1370). اسرارالبلاغه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
خجندی، کمال (1375). دیوان کمال خجندی. به تصحیح عزیز دولت­آبادی. تهران: مجمع بزرگداشت شیخ کمال خجندی.
شمیسا، سیروس (1375). کمال خجندی و نقد ادبی، مقالات مجمع بزرگداشت کمال. تهران: مجمع بزرگداشت شیخ کمال خجندی. صص 161-151.
________ (1369). فرهنگ تلمیحات. تهران: انتشارات فردوس.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1373). موسیقی شعر. چاپ چهارم. تهران: آگاه.
_________ (1371). شاعر آینه­ها (بررسی سبک هندی و شعر بیدل). چاپ سوم. تهران: انتشارات آگاه.
عبدالقادراف، عبدالستار (1375). امثال حکم اشعار
شیخ کمال. مقالات مجمع بزرگداشت کمال خجندی. چاپ اول. تهران: مجمع بزرگداشت شیخ کمال خجندی. صص 199-193.
علیزاده، ناصر (1383). «تنوع نسبت­ها در تناسبات حافظ». نامه پارسی، سال نهم، شمارۀ دوم، صص 98-79.
فتوحی رود معجنی، محمود (1386). بلاغت تصویر. تهران: انتشارات سخن.
فیلیس شیله (1357). شناخت زیبایی. ترجمه علی اکبر بامداد. چاپ چهارم. تهران: کتابخانۀ طهوری.
گورین، ویلفرد. ال. جان. ار. ویلینگهام. ارل. جی. لیبر، . لی. مورگان (1370). راهنمای رویکردهای نقد ادبی. ترجمۀ زهرا میهن­خواه. چاپ چهارم. تهران: اطلاعات.
صفوی، کورش (1390). از زبان­شناسی به ادبیات. چاپ سوم. تهران: انتشارات سورۀ مهر.
مرتضایی، جواد (1385). از موسیقی معنوی حافظ. چاپ اول. تهران: انتشارات آوای نور.
مدرسی، فاطمه؛ ملکی، الناز (1387). «شگردهای تکرار و شیوه­های آن در شعر فروغ فرخزاد». مجموعه مقالات نقد ادبی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد، صص 570-557.
محمد، یارشریف (1375). «کمال تخیل یا نوعی صنعت سؤال و جواب». مقالات مجمع بزرگداشت کمال خجندی، تهران: مجمع بزرگداشت شیخ کمال خجندی، صص 126-119.
م. ن. قاسمـوا (1375). «خصوصیـات زبـانـی
ضرب­المثل و مقال و حکمت­های آثار کمال خجندی». مقالات مجمع بزرگداشت کمال خجندی، تهران: مجمع بزرگداشت شیخ کمال خجندی، صص 246-229.
ناتل خانلری، پرویز (1337). وزن شعر فارسی.
تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
واعظ کاشفی سبزواری، کمال الدین حسین (1369). بدایع الافکار فی صنایع الاشعار. به کوشش رحیم
مسلمانقلیف. ویراستۀ میرجلال­الدین کزازی. چاپ اول. تهران: مرکز.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار