پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

نگاهی به کارکردهای تکرار در شعر سهراب سپهری

نوع مقاله : تحقیقات بنیادی یا نظری

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

چکیده

«تکرار» به عنوان یکی از آرایه‌های بدیعی نقش بسزایی در شعر بر عهده دارد و در صورت کاربرد مناسب، می‌تواند بر جنبه‌ی زیبایی‌شناسیک و هنری یک اثر تاثیرگذار باشد. تکرار در شعر معاصر نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته و به نوعی، نقش همان قافیه و ردیف در شعر کلاسیک را ایفا می‌نماید.
تکرار در ارکان مختلف (واک، هجا، واژه و جمله یا عبارت) در شعر معاصر حضور دارد و شاعران معاصر، استفاده‌های گوناگونی از آن برده‌اند؛ چه در جهت توسعه معانی و حسن تاثیر و چه در باب سود جستن از نغمه و آهنگ کلام. یکی از شاعرانی که تکرار در شعر او کارکردهای فراوانی داشته، سهراب سپهری است.
این مقاله بر آن است تا ضمن ذکر موارد مختلف تکرار در شعر سپهری، به کارکردهای مختلف آن در شعر او بپردازد. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که مهمترین کارکردهای تکرار در شعر سپهری را می-توان چنین برشمرد: ایجاد اتحاد شاعر و خواننده، تفسیر مضمون، تقویت موسیقی درونی، ایجاد خلاقیت و باروری معنا، ایجاد مفاهیم و ترکیبات جدید، جلوگیری از سستی شعر، بیان معانی ثانوی از طریق تکرار، برجسته‌سازی مضمون، ایجاد کانون شعری، ایجاد وحدت در بیان شاعرانه، القای معنای خاص از طریق تکرار واج‌ها، انتقال حس درونی، ایجاد مدخل های متعدد در شعر، حفظ شکل ذهنی شعر.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Look at the functions of repetition in the poetry of sohrab sepehri

نویسنده [English]

  • masoud ruhani
Associate Professor of Persian Literature in Mazandaran University
چکیده [English]

Repeat as one of the innovative array significant role in the poem is responsible and if used property, repetition can trace on the aspects of aesthetics and poetical works repeated in modern poetry were highly regarded and somhow, plays the role of rime and row in classic poetry . Repeats at different levels (voice, syllables, words and sentences or phrases) is present in modern poetry and contemporary poets use it have been different, how to develop good meaning and effects and what about taking advantage of the melody and words of song. One poets repeated in his poetry had many functions, is sohrab sepehri.
Considerning the importance of repeatition in poetry sepehri target article is that in addition to mentioning several cases of repeated, to pay functions in his poetry. The results show that the most important functions of repeatition in the sepehri poem are: create unity between poet and reader, detailed content, reinforcement inner music, create a sense of creativity and feritility, create new concepts and components, prevent farailty poetry, secondary meanings expressed through repeated, highlighting themes, create a poem association, create unity of poetic expression, induction of specific meaning through repeated vajha, transfer inner sense, create multiple entries in poetry and maintaining mental shape poetry
Key words: contemporary poem, sohrab sepehri, repetition, type of repetition, functions of repetition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • contemporary poem
  • Sohrab Sepehri
  • repetition
  • type of repetition
  • functions of repetition
احمدی، بابک (1380). ساختار و تاویل متن. تهران: مرکز.
امین­پور، قیصر(1384). سنت و نوآوری در شعر معاصر. تهران: علمی و فرهنگی.
ایگلتون، تری (1368). نظریه ادبی. ترجمه عباس مخبر. تهران: مرکز.
بنیامین، والتر (1366). نشانه­هایی به رهایی. ترجمه بابک احمدی. تهران: تندر.
پورنامداریان، تقی (1381). سفر در مه(تاملی در شعر احمد شاملو). تهران:  نگاه.
پین، مایکل (1380).  لکان، دریدا، کریستوا. ترجمه پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
حسن­پور آلاشتی، حسین و دلاور، پروانه (1387). «عناصر سبک ساز در موسیقی شعر فروغ فرخزاد». مجله زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان. سال ششم. بهار و تابستان87.
حسنی، حمید (1371). موسیقی شعر نیما. تهران: کتاب زمان.
حقوقی، محمد (1384). شعر زمان ما 4 (فروغ فرخزاد). تهران: نگاه.
خسروی­شکیب، صحرایی، قاسم(1388)؛ «اشتراکات ساختاری در شعر نیما و چند شاعر معاصر» فصلنامه­ی پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره سیزدهم.
سپهری، سهراب (1385). هشت کتاب. تهران: طهوری.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1368). گلستان. به تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: خوارزمی.
سلدن، رامان و پیتر ویدوسون(1380). راهنمای نظریۀ ادبی معاصر. ترجمه عباس مخبر. تهران: طرح نو.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1366). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه
ــــــــــــــــــــــــ(1383). ادوار شعر فارسی . تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــــــ(1385). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
 شمیسا، سیروس (1376). نگاهی به فروغ فرخزاد. تهران: مروارید.
ــــــــــــــــ (1382). نگاهی به سهراب سپهری. تهران: صدای معاصر.
طالبیان، یحیی و اسلامیت، مهدیه (1384). «ارزش چند جانبه ردیف در شعر حافظ». فصلنامه پژوهش‌های ادبی. شماره 8 .
طوسی، نصیر­الدین (1373). اخلاق ناصری، به تصحیح و توضیح مجتبی مینوی و علی‏رضا حیدری. تهران: خوارزمی.
علی­پور، مصطفی (1378). ساختار زبان شعر امروز. تهران: فردوس.
عمران­پور، محمدرضا (1386). «کارکرد هنری قید و گروه­های قیدی در اشعار شاملو» فصلنامه پژوهش­های ادبی. سال پنجم. شماره 18.
 
ـــــــــــــــــــــ (1388). «جنبه­های زیباشناختی  هماهنگی در شعر معاصر» نشریه دانشکده ادبیات­و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. دوره جدید، شماره 25. (پیاپی 22).
فرای، نورتروپ (1372). تخیل آشفته. ترجمه سعید ارباب شیرانی، تهران: نشر دانشگاهی
متحدین، ژاله (1354). «تکرار، ارزش صوتی و بلاغی آن»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، سال 11. شماره 3.
نیکوبخت، ناصر و بیرانوندی، محمد (1383)؛ «معناشناسی و هویت ساختار در شعر نیما یوشیج». فصلنامه پژوهش­های ادبی. شماره 5.
وحیدیان کامیار، تقی (1372). «تکرار در زبان خبر و تکرار در زبان عاطفی». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد. سال بیست و ششم. شماره سوم و چهارم.
یوشیج، نیما (1351). ارزش احساسات و پنج مقاله در شعر و نمایش. تهران: گوتنبرگ.