پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

نگاهی به باستانگرایی در شعر شاملو

نوع مقاله : تحقیقات بنیادی یا نظری

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی و مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی

2 گروه ادبیات دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

چکیده
باستانگرایی از مهمترین ابزار آشنایی‌زدایی در کلام ادبی محسوب می‌شود. کاربرد زبان آرکائیک یا گریز شاعر از گونة زبان هنجار و به کارگیری ساخت زبانی گذشته که امروز در زبان معیار کاربردی ندارد، باستانگرایی نامیده می‌شود. این پژوهش بر آن است تا باستانگرایی را در شعر شاملو به روش توصیفی- تحلیلی مورد بحث و مداقّه قرار دهد. برای این منظور، پس از مباحث مقدماتی، مبحث اصلی در پنج مشخصۀ باستانگرایی آوایی (شامل تخفیف، تشدید، ابدال، اضافه و ساکن)، باستانگرایی واژگانی (شامل اسم، صفت و قید)، باستانگرایی فعلی (اعم از فعل‌های ساده، پیشوندی و مرکب)، باستانگرایی نحوی (باستانگرایی در کابرد حروف مانند معانی حرف را و ...) با ذکر نمونه‌هایی از شعر شاملو مطرح شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که شاملو ذاتاً ابتذال‌ناپذیر و ابتذال‌گریز است و تلاش و جسارت خاصی در خروج از معیار زبانی برای رهایی از قید و بند محدودیت‌های شعری انجام داده است. وی با استفاده از به کارگیری توانمندی زبانی گذشته ادبی ایران پدید آورنده سبک خاص خود گشت و از این راه تشخص ویژه به شعر خود داده و در سروده‌های خود علاوه بر شاخصه‌های زبان روزمره خود، از نحو و ساختار گذشته ادبی در تمام جنبه‌ها بهره مند گشته است. این امر به معنی این است که شاملو در جست‌وجوی راهی است تا بتواند همچنان زبان و سبک برجستۀ خود را حفظ کند و از دغدغۀ فراموشی سبک و زبان خود از سوی خوانندگان رهایی پیدا کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Study At Archaism In Shamlu Poetry

چکیده [English]

Abstract
Antiquity is one of the most important means of defamation in literary language. The use of the arctic language or the escape of the poet from the native language and the use of past language, which is not used today in standard language, is called anti-paradise. This research seeks to discuss Aristocracy in Shamlou's poem by descriptive-analytic method. For this purpose, after the preliminary discussions, the main topic in the five features of phonetic aristocracy (including discounts, exaggerations, abilities, additions and dwellings), lexical aristocracy (including nouns, adjectives and adverbs), current archetypes (including verbs Simple, prefabricated and compound), syntactic archetypal (Aristocracy in the use of letters such as meanings of the word, ...) with examples of Shamlo's poetry. The results of the research show that Shamloo is inherently unpardonable and sinister, and has made a special effort and dedication to the exit from the language criterion to escape from the constraints of the poetry. Using his literary ability, he developed his special style using his literary ability and gave his poetry a special distinction. In his poems, in addition to his linguistic features, he traced the past syntax and structure of the literary past Some aspects have benefited.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Archeanism
  • lexical antiquity
  • syntactic aristocracy
  • Shamloo poetry
بهار، محمدتقی (1376). سبک­شناسی. جلد 1. چاپ نهم. تهران: امیرکبیر.
بیهقی، ابوالفضل (1371). تاریخ بیهقی. جلد 1، 2 و 3، توضیح خطیب رهبر. تهران: صفی علیشاه.
پاشایی، ع. (1396). نام همه شعرهای تو (زندگی و شعر احمد شاملو). دورة 3 جلدی. تهران: ثالث.
پورنامداریان، تقی (1374). سفر در مه (تأمّلی در شعر احمد شاملو). چاپ اول. تهران: زمستان.
حق­شناس، محمدعلی (1376). آواشناسی. چاپ اول. تهران: آگاه. 
رودکی، جعفر بن محمد (1378). دیوان اشعار رودکی سمرقندی. چاپ اول. تهران: رویان.
سلمان، مسعود سعد (1384). دیوان مسعود سعد. مقدمة رشید یاسمی به اهتمام پرویز بابایی. تهران: نگاه.
سمیعی، احمد (1389). نگارش و ویرایش. چاپ دهم. تهران: سمت.
شاملو، احمد (1387). مجموعه آثار دفتر یکم: شعرها. تهران: نگاه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1375). صورخیال در شعر فارسی. چاپ ششم. تهران: آگاه.
ــــــــــــــــــــ (1368). موسیقی شعر. چاپ سوم. تهران: آگاه.
ـــــــــــــــــ (1383). آواز باد و باران. با مقدمة  تقی پورنامداریان. چاپ سوم. تهران: چشمه.
صفوی، کورش (1390). از زبان­شناسی به ادبیات. جلد 1 و 2. چاپ سوم. تهران: سورۀ مهر.
علی­پور، مصطفی (1387). ساختار زبان شعر امروز. چاپ سوم. تهران: فردوس.
فردوسی، ابوالقاسم (1387). شاهنامه بر پایه چاپ مسکو. جلد 1و2. تهران: هرمس.
فرشیدورد، خسرو (1384). دستور مفصل امروز. چاپ دوم. تهران: سخن.
 
قبادیانی، ناصرخسرو (1372). دیوان ناصر خسرو. تصحیح مجتبی مینوی. تهران: دنیای کتاب.
مدرّسی، فاطمه (1386). از واج تا جمله فرهنگ زبان شناسی- دستوری. چاپ اول. تهران: چاپار.
منشی، نصرالله (1384). کلیله و دمنه. تصحیح مجتبی مینوی. تهران: امیرکبیر.
نیشابوری، خیام (1389). رباعیات خیام. تهران: قلم و اندیشه.
وزیرنیا، سیما (1379). زبان شناخت. تهران: سخن.
یوشیج، نیما (1363). حرف­های همسایه. چاپ پنجم. تهران: دنیا