پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

شگرد ایهام‌پردازی‌ در غزل سعدی بر اساس نظریه‌ی «رویکرد مرحله ای»ِ بوگراند

نوع مقاله : تحقیقات بنیادی یا نظری

نویسندگان

1 ایران، تهران، تهران، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات، گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی

2 دانشگاه تهران

چکیده

شگرد ایهام‌پردازی‌ در غزل سعدی بر اساس نظریه‌ی «رویکرد مرحله ای»ِ بوگراند
مجد
سمانه سالاری اول*
چکیده
زبان‌شناسی متن، یکی از نظریه‌های نوین و پرکاربرد زبان‌شناسی است که قلمرو وسیعی دارد و زیرشاخه-های متعدّد آن نیز، بر وسعت مفهوم آن افزوده است. بوگراند البته با این روش، تنها به تحلیل ایهام‌پردازی و استعاره و تشبیه پرداخته است و در مورد سایر صنایع ادبی، سخنی نگفته است. رویکرد مرحله‌ای با سه روش «انسجام»، «پیوستگی» و «بینامتنیت» به درک متن توسّط مخاطب و بازتولید آن، کمک می‌کند. از میان این سه رویکرد، مبحث ایهام‌پردازی با دو روش اوّل، رابطة تنگاتنگ دارد. ایهام‌پردازی با روش انسجام به دو مورد و با روش پیوستگی به هفت مورد تقسیم می‌شود. در این مقاله، ضمن معرّفی و شناساندنِ رویکرد مرحله‌ای به خوانندگان گرامی، از روش بوگراند استفاده می‌شود تا به تحلیل و توصیف ایهام‌پردازی هنرمندانة سعدی در غزلیاتش برمبنای 9 مؤلّفة موجود در 2 روش انسجام و پیوستگی پرداخته شود. نتایج نشان می‌دهد که از میان این مؤلّفه‌ها، نوع «ایهام دوگانة وابسته» و «استعارات همنشین» از پربسامدترین مؤلّفه‌ها هستند و نوع «ایهام دستوری» و «ایهام مبهم» از هنری‌ترین مؤلّفه‌های ایهام‌پروری در غزل سعدی هستند.
کلیدواژه: ایهام، زبان‌شناسی متن، رویکرد مرحله ای، بوگراند، غزل، سعدی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

stunts of creating amphiboly in sa,di,s sonnets on based on bugrande theory of phase apprach

نویسندگان [English]

  • omid majd 1
  • samane salariavval 2
1 iran,tehran,tehran, tehran university, literature College
2 Tehran university
چکیده [English]

stunts of creating amphiboly in sa,di,s sonnets on based on bugrande theory of phase apprach

Text linguistics is one of the modern and crucial theories of linguistics that has a great domain and its various branches have extended and increased its concept. One of the greatest scholars in this science, is Robert de bu Grande that one of the most important views of him is phase approach that focuses on the ways of recreating and understanding a text by a reader on based on some special elements and methods. Except it, the phase approach is a good way for analyzing different literal and poetic figures of speech and images in a text. This approach helps the reader to recreate and understand the text by 3 ways of cohesion, coherence and intertextuality. Producing amphiboly has a close relation with the coherence and cohesion. Producing amphiboly by the way of cohesion has 2 branches and by the way of coherence has 7 branches. The essay is going to study the various stunts of amphiboly in sa,di,s sonnets
on based on bugrande theory. The results show that from these components and branches, double dependent amphiboly and collocational metaphoric amphiboly, are the most frequent kinds of amphiboly and ambiguous amphiboly is the artiest kind of amphiboly in sa,di,s sonnets.

Key words: amphiboly, text linguistics, phase approach, bugrande, sa,di,s sonnets.

کلیدواژه‌ها [English]

  • amphiboly
  • bugrande
  • sa
  • di
  • s sonnets
آقاگل‌زاده، فردوس (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: علمی و فرهنگی.
آقاگل‌زاده، فردوس؛ افخمی، علی (1383). «زبان‌شناسی متن و رویکردهای آن». مجله زبان‌شناسی، سال 19، شماره 1، صص 103-89.
البرزی، پرویز (1386). مبانی زبان‌شناسی متن، تهران: امیرکبیر.
رازی، شمس­الدین قیس محمد (1385). المعجم. تصحیح و توضیح سیروس شمیسا. تهران: فردوس.
سجودی، فرزان؛ پورخالقی چترودی، مهدخت (1393). «مراحل دریافت متن در شعر سپهری بر اساس رویکرد بوگراند و درسلر». دو ماهنامه جستارهای زبانی، شماره 19، صص 192-165.
سعدی شیرازی (1383). کلیات. تصحیح حسن انوری. تهران: قطره.
شفیعی­کدکنی، محمدرضا (1379). صور خیال در شعر فارسی. چاپ پنجم. تهران: آگه.
شمیسا، سیروس (1390). نگاهی تازه به بدیع. تهران: میترا.
ضابطی، احمد (1375). سوررئالیسم در شعر سهراب سپهری، باغ تنهایی (یادنامه). به کوشش حمید سیاهپوش. تهران: سهیل.
فتوحی، محمود (1386). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
 
محبتی، مهدی (1388). بدیع نو. تهران: روزگار.
مهدی­نیا چوبی، سیدمحسن (بهار 1393). «چندگونگی ایهام در غزلیات سعدی». فصلنامه زیبایی­شناسی ادبی، دوره 5، شماره 19.
مهدی­نیا چوبی، سیدمحسن؛ غنی­پور ملکشاه، احمد (تابستان 1390). «سبک سعدی در ایهام و گستردگی آن در غزلیات سعدی». فصلنامه سبک­شناسی نظم و نثر فارسی، دوره 3، شماره پیاپی 19.
وحیدیان کامیار، تقی (1388). بدیع از دیدگاه زیبایی‌شناسی. تهران: سمت.
همایی، جلال­الدین محمد (1369). فنون بلاغت و صناعات ادبی. چاپ دوم. تهران: هما.
Beau Grande, Robert and Dressler, Wolfgang (2006). New foundations for a science of text and discourse. London: Longman. second edition.
Beau Grande, Robert (2012). A new introduction to the study of text and discourse. Washington: Bradly publication. second edition.
ــــــــــــــ (1989). Critical discourse: a survey of contemporary literary theorists. UK: Norwood: Ablex.
Whatmough, Joshua (1964). Poetic, scientific and other forms of discourse. California: university press.