پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

زبان بلاغی و ادبی حروف الفبا در اندیشه های عطار نیشابوری

نوع مقاله : پژوهش کاربردی

نویسنده

عضو هیات علمی

چکیده

جایگاه و ویژگی حروف الفبای پارسی از منظر شکل ظاهری و ادبی و نقش آنها در آفرینش ترکیبات، تعابیر و مضامین دینی، عرفانی و ادبی، شعرا و نویسندگان تمام ادوار شعر فارسی را بر آن داشته است تا به مضمون آفرینی با آنها بپردازند. براین اساس، مضامین بکر، فضاهای شاعرانه، ترکیبات و تعابیر نغز و ظریفِ برساخته از حروف الفبای پارسی در کنار دیگر مضامین ادبی و هنری، از دیرباز تاکنون در پهنة ادب فارسی، جایگاه خاصی پیدا کرده است. عطارتوجّه خاصی به حروف الفبا و ساختارهای هنری و ادبی آنها برای تبیین اندیشه های دینی، عرفانی خود داشته است. در این مقاله، ضمن بررسی جایگاه و ویژگی حروف الفبای پارسی از منظر شکل ظاهری و ادبی، به نقش آنها در آفرینش ترکیبات، تعابیر و مضامین دینی، عرفانی و ادبی در آثار عطار(دیوان اشعار، منطق الطیر و تذکره الاولیاء) پرداخته ایم. با تحلیل و بررسی شواهد شعری از کاربرد حروفی که در آفرینش مضامین عرفانی، دینی و ادبی نقش داشتند، به این نتیجه رسیدیم که عطار، ضمن توجّه خاص به جایگاه و ویژگی های حروف الفبا، مباحث دینی و عرفانی خاص خود را با مضامین و تعابیر ظریف ادبی بیان داشته است. عطار تقریباً از همه حروف الفبا در این زمینه بهره برده است، اما دامنة کاربرد حرف الف در مقایسه با دیگر حروف الفبا، بیشتر است. شاعر بعد از حرف الف، به حروفی چون عین، کاف و نون به واسطة ویژگی منحصربه فرد آنها، در آفرینش مضامین عرفانی، دینی و ادبی بیشتر از دیگر حروف الفبا توجّه داشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Rhetorical and literary language of alphabetical letters in thoughts of Attar Neyshabouri

نویسنده [English]

  • gholamreza heidary
j
چکیده [English]

The position and trait of Persian alphabetical letters in terms of shape, superficial and literary attitude, and their role in creating religious, literary, and theosophical syntaxes, interpretations, and themes has motivated the poets and writers of all ages to create the themes with them. According to this, original themes, poetic areas, fine and delicate syntaxes and interpretations made from Persian alphabetical letters beside other literary and artistic themes have found a special position in the field of Persian literature from a long time ago. Like mystical poets such as Sanaie and Molavi, Attar Neyshabouri payed a special attention to alphabetical letters and their literary and artistic structures for explaining their religious and theosophical thoughts. In this article, we not only have studied the position and trait of Persian alphabetical letters in terms of shape and superficial and literary attitude, but also we have examined their role in creating the religious, theosophical, and literary syntaxes, interpretations, and themes of Attar Neyshabouri's works (Divan Ashar (the complete works of poems), Manteghotteir, Tazkeratololiya)., Attar Neyshabouri has expressed his special theosophical and religious issues with delicate literary interpretations and themes. Attar Neyshabpuri has used almost all of the alphabetical letters in this context, but the range of the application of letter "Alef" is more than other letters. After letter "Alef", the poet has payed attention to some letters like "Ein", "Kaf" and "Noon" due to their unique trait in creating the literary, religious, and theosophical themes more than other alphabetical letters.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Alphabetical Letters
  • Poem
  • Prose
  • Attar Neyshabouri
  • Theme