پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

حافظ و مکاشفه‌ی جاودانگی اشعارش

نوع مقاله : تحلیلی و انتقادی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر

چکیده

شعر حافظ، حاوی مصادیق قابل‌تأمل و گوناگونی از تعابیر پیشگویانه، مکاشفه و خبر دادن از اسرار غیبی است. مکاشفه و پیشگویی وی از جاودانگی اشعارش، نمونه‌ی بارز و قابل‌درنگی از این مدعاست. در واقع حافظ از معدود شاعران ادبیات ایران و جهان به شمار می رود که در طی حیاتش، بی‌آنکه به گردآوری و ضبط و ثبت اشعارش مبادرت ورزد و یا این مهم را به دیگری بسپارد، از جاودانگی آن، به شکلی ایضاحی و تلویحی سخن رانده است. زمینه‌ها و عوامل کشف و شهود شاعرانه حافظ، به‌ویژه؛ آگاهی وی از ابدی بودن اشعارش، موضوع قابل-درنگی است که به آن چندان پرداخته نشده است. از این رو، این جستار با روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد پاسخگویی به این سوال برآمده که زمینه‌ها و عوامل مکاشفات حافظ؛ خصوصاً آگاهی وی از جاودانگی اشعارش چه بوده است؟ یافته‌ها نشان می‌دهدکه: از منظر جهان‌بینی مکاتب توحیدمحور، وحی مقوله‌ای است مشکک و تشکیک‌پذیر و دریافت آن در نظام آفرینش، نوعی قابلیت و توانمندی است. توانمندی حافظ در امر دریافت مکاشفات شاعرانه به مثابه‌ی یکی از سطوح و سلسله‌مراتب وحیانی، تهذیب نفس، صبر و مجاهدت در برابر مصائب روزگار، بهره‌گیری از علوم قرآنی به عنوان منبعی لایزال و الهام‌بخش، شب‌زنده‌داری و دعای صبحگاهی، از جمله‌ی زمینه‌ها و عواملی است که منجر به دریافت مکاشفات شاعرانه‌ی وی شده و وقوف او بر ابدیت پسینی و پیشینی اشعارش را، امکان‌پذیر ساخته است. همچنین نشان می‌دهد که وحی در سطوح مختلف به شکلی ازلی در عالم وجود داشته و محدود به زمان و جغرافیایی خاصی نبوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Hafiz and Revelation of Immortality in his Poems

نویسنده [English]

  • mohammad keshavarz beyzai
PhD of History, Assistant Professor of Islamic Theology, bushehr Medical Science University
چکیده [English]

Hafiz’s poems are replete with predictive interpretations, revelations and announcement of unseen secrets. Revelation and prediction of the immortality in the poems are the clear examples of those aforementioned assertions. Actually, Hafiz is one of the poets in the area of Persian and World literature who mentioned immortality in his poem implicitly without any attempts for registering and collecting his poems by himself and the others. The backgrounds and factors behind his poetical intuition and revelation particularly his awareness about immortality of the poems is a considerable issue but with few attention. So, this paper with its descriptive-analytic methods aims to answer this question: what are the backgrounds and factors behind Hafiz’s revelations particularly his awareness about poem’s immortality. The findings refer to the worldviews perspectives of Monotheism-oriented schools and show that the elements of doubts in the revelations, so its reception in this world is kind of capability. Hafiz’s capability in reception of poetical revelation is one of the Hierarchy in revelation, patience and struggle againt the sufferings, Utilizing Quranic sciences as everlasting and inspiring resources, vigilance and morning prayer are the backgrounds and factors behind reception of hi poetical revelation as well as Hafiz’s awareness about priori and posteriori immortality poems’ immortality. It is also showed that the revelations are presented in different hierarchy without time an geographical limitations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • immortality of Hafez poetry
  • inspiration and revelation
  • factors and contexts
  • Divan of Hafez Shirazi