پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

بازتاب مبانی عرفانی ابن‌عربی در مکاتب عرفانی پس از او

نوع مقاله : تحقیقات بنیادی یا نظری

نویسنده

دبیر آموزش و پرورش

چکیده

عرفان نظری به مثابة یک نظام معرفتی و جهان بینی مخصوص، به وسیله محیی‌الدین‌بن‌عربی تاسیس شد. با پیدا شدن ابن‌عربی ناگهان نظری کامل با وسعت عظیم، چه از لحاظ الهیات جهان‌شناسی، و چه از لحاظ علم النفس و مردم شناسی، دربارة تصوف ابراز می‌شود. محیی‌الدین عقاید متصوفه را که تا زمان وی به صورت ضمنی در گفته‌های شیوخ طریقت مندمج بود، با صراحت تمام و در چهارچوبی علمی تنظیم و تنسیق نمود. او به عنوان عالی‌ترین شارح عرفان اسلامی چنان تاثیری بر مکاتب و مسالک باطنی پس از خود گذاشت که عملاً هیچ‌گاه نظریه و اعتقادی از تصوف ـ بعد از ابن‌عربی ـ در کسوت مکتبی بدیع و مسلکی بکر عرضه نشده است که به طریقی تحت تاثیر طریقت عرفانی وی نبوده باشد. در این نوشته بازتاب عناصر عرفانی ابن‌عربی (احدیت و واحدیت، انسان کامل و کلمه، فیض أقدس و مقدس، تجلی، عقل اول و لوح محفوظ، اعیان ثابته و...) در آثار برخی از شارحان و تابعان طریقت او مانند «صدرالدین قونوی، فخرالدین عراقی، عبدالرحمن جامی، شیخ محمود شبستری، سیدمحمدنور بخش، شمس مغربی، ملاصدرای شیرازی و عده‌ای از اندیشه‌وران شیعی» با روش تحلیلی ـ تطبیقی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. نتیجة نوشته آن است که ابن عربی با رویکردی معناگرا و با بنیاد نهادن نوعی استدلال‌گرایی شهودی که با ابزارهایی نظیر رمزاندیشی، تاویل، اصطلاح‌پردازی و استعاره‌گرایی پشتیبانی می‌شد، بسیاری از مفاهیم عرفان پیشین را در نظامی نظری منطبق بر اندیشه «وحدت وجود» طبقه بندی کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The reflection of Ibn Arabi's mystical foundations in the mystical schools after him

نویسنده [English]

  • Babak Sodagar
Secretary of Education
چکیده [English]

The reflection of Ibn Arabi's mystical foundations in the mystical schools after him

Theoretical mysticism, as a particular epistemic system and worldview, was founded by Mohiuddin bin Arab. With the emergence of Ibn al-Arabi, a full-scale theory, both in terms of cosmological theology, and in terms of soul science and anthropology, suddenly emerges. Mohiuddin has explicitly regulated and disseminated the Sufi beliefs, which until then were implicit in the words of the Sheikhs of Tariqat. As the supreme exponent of Islamic mysticism, he had such an impact on esoteric schools and practices that there was virtually no Sufi doctrine and belief, after Ibn 'Arabi, presented in a pristine school of thought that was in no way influenced by his mystical method. This essay reflects Ibn 'Arabi's mystical elements (unity and unity, perfect man and the word, holy and sacred grace, manifestation, first intellect and reserved discipline, fixed lords, etc.) in the works of some of his commentators and followers, such as Sadr al-Din Qunawi. , Fakhroddin Araghi, Abdolrahman Jami, Sheikh Mahmoud Shabestari, Seyyed Mohammad Noorbakhsh, Shams Maghreb, Mulla Sadra Shirazi and a number of Shiite thinkers are discussed in a comparative-analytic way using library resources. The result is that Ibn Arabi, with a semantic approach and by establishing a kind of intuitive reasoning that was supported by tools such as cryptic thinking, interpretation, idiom and metaphorism, put many of the concepts of the former mysticism into a theoretical system based on the notion of "pantheism".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn '؛ Arabi
  • Unity of Being
  • Perfect Man
  • Holy Grace