پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

بررسی یک نوع ضمیر متصل به فعل در زبان فارسی با توجه به مبحث اشتغال در نحو عربی

نوع مقاله : پژوهش کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان

2 دانشیار دانشگاه اصفهان

چکیده

چکیده
مبحث اشتغال در زبان عربی عبارت است از این که اسمی مقدم شود و بعد از آن عاملی واقع شود که در ضمیر راجع به آن اسم عمل کند. هرچند در منابع دستور زبان فارسی مبحثی مشابه اشتغال عربی مطرح نشده است اما نظیر این نوع کاربرد در زبان فارسی نیز وجود دارد؛یعنی در آغاز جمله اسمی می آید و بعد از آن فعلی قرار می گیرد که ضمیری به آن فعل متصل است ومرجع این ضمیر همان اسم مذکوراست.با توجه به این که در تحلیل نحوی چنین جمله هایی میان دستورنویسان اختلاف نظر وجود دارد،در این مقاله با بررسی اقسام ضمیر متصل به فعل که مرجع آن در جمله مذکور است - بویژه در متون ادبی و نیز ترجمه های قرآن کریم - جایگاه اشتغال و کاربرد مشابه آن در دستورزبان فارسی تحلیل و تأثیر بلاغی آن از منظر علم معانی تبیین شده است.
کلید واژه ها : اشتغال ، ضمیر متصل به فعل ، مرجع ضمیر ، دستور زبان فارسی ، نحو عربی،معانی

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of eshteghal in persian structure

نویسنده [English]

  • zahra hatampoor 1
چکیده [English]

abstract
Eshteghal subject in Arabic consist of that a noun foregos and aftar acting comes that acts in the regarding pronoun to that noun . Although the similar subject to arabic eshteghal has not been considered in persian grammar resources but similar to this application exists in persian too ، it means a noun comes in beginning of sentence and after a verb stands that a pronoun is connected to that verb and antecedent is said noun . According to existent dissension between grammar،s author in syntactics absorbency of such sentences ،eshteghal،s place and similar application in Persian grammar and rhetorical action has been specified in this article by cheking of genera of connected pronoun to verb that its antecedent is came in sentence - especially in literary context ، also in Qran،s translation .
Main vocabulary
Eshteghal ، connected pronoun to verb ، antecedent، persian grammar ، arabic grammar ، rhetoric .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Eshteghal
  • connected pronoun to verb
  • antecedent
  • arabic grammar
  • rhetoric
قرآن، (1387). ترجمه مهدی الهی قمشه­ای. تهران: قلم آریا. چاپ سوم.
ـــــــــ (1388). ترجمه  مکارم شیرازی. تهران: بنیاد نشر قرآن.
ابن عقیل، بهاءالدیّن عبدالله (1382). شرح ابن عقیل. جلد دوم. ترجمه سیدعلی حسینی. قم: انتشارات دارالعلم. چاپ دوم.
احمدی گیوی، حسن (1380). دستور تاریخی فعل. تهران: نشر قطره.
الهاشمی، احمد (1386). جواهرالبلاغه. جلد اول (معانی). ترجمه حسن عرفان. قم: نشر بلاغت. چاپ هشتم.
انوری، حسن؛ احمدی گیوی، حسن (1391). دستور زبان فارسی 2. تهران: فاطمی. چاپ دوم.
بلخی، جلال­الدین محمد (1388). گزیدۀ غزلیات شمس. به کوشش محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: امیرکبیر. چاپ بیست و دوم.
بی نا. (1349). تفسیر کمبریج. به تصحیح جلال متینی. بنیاد فرهنگ ایران.
پی سیکوف، لازار سامائیلوویچ (1380). لهجه تهرانی. ترجمه  محسن شجاعی. تهران: نشر آثار.
حافظ، شمس­الدین محمّد (1368). دیوان حافظ. تهران: انتشارات سعدی.
ناتل خانلری، پرویز (1372). دستور تاریخی زبان فارسی. به کوشش عفت مستشارنیا. انتشارات توس.
خطیب رهبر، خلیل (1366). شرح غزلیات سعدی. تهران: انتشارات سعدی.
خیّام­پور، عبدالرّسول (1389). دستور زبان فارسی. تبریز: ستوده. چاپ پانزدهم.
رادمنش، محمد (1370). نحو برای دانشجو. مشهد: آستان قدس رضوی.
راسخ مهند، محمد (1384). «نشانه  مطابقه  مفعولی در زبان فارسی». مجموعه مقالات نخستین همایش انجمن زبانشناسی. به کوشش دکتر مصطفی عاصی. صص 285-275.
____ (1389). «واژه بست­های فارسی در کنار فعل». پژوهش­های زبانشناسی. ش 2. صص 85-75.
زاهدی، زین­الدین (بی­تا). روش گفتار. مشهد: بی نا.
الزینیمی، محمدبن الحکیم (1360). منهاج الطلب. به کوشش محمدجواد شریعت. اصفهان: انتشارات مشعل.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1340). دیوان. به کوشش مظاهر مصفا. تهران: کانون معرفت.
طباطبایی، محمدحسین (1358). تفسیر المیزان. ترجمه محمدباقر موسوی همدانی. تهران: کانون انتشارات محمدی.
______ (1366). تفسیر المیزان. ترجمه محمدباقر موسوی همدانی. بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی. چاپ دوم.
طبری، محمدبن جریر (1343). تفسیر طبری. به تصحیح حبیب یغمایی. تهران: دانشگاه تهران.
______ (1344). تفسیر طبری. به تصحیح حبیب یغمایی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
______ (1356). تفسیر طبری. به تصحیح حبیب
یغمایی. تهران: انتشارات توس. چاپ دوم.
طبیبیان، حمید (1387). برابرهای دستوری در عربی و فارسی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
عطاری کرمانی، عباس (1374). دستور زبان فارسی نوین. قم: آفرینش.
فردوسی، ابوالقاسم (1381). شاهنامه. تهران: قطره. چاپ نهم.
فرشیدورد، خسرو (1383). فعل و گروه فعلی. تهران: سروش.
قریب، عبدالعظیم و دیگران (1373). دستور ­زبان فارسی (پنج استاد). به کوشش امیراشرف الکتابی. تهران: جهان دانش. چاپ یازدهم.
کرمانی، محمدکریم خان (1365). رساله در صرف و نحو فارسی. کرمان: بی نا.
لازار، ژیلبر (1384). دستور زبان فارسی معاصر. ترجمه  مهستی بحرینی. تهران: هرمس.
ماهیار، عباس (1390). صرف و نحو عربی 2 و 1. تهران: سمت. چاپ چهارم.
مشکور، محمدجواد (بی­تا). دستور نامه. تهران: مؤسسه  مطبوعاتی شرق. چاپ هفتم.
میبدی، رشیدالدین (1387). ترجمه و تفسیر قرآن کریم. به کوشش سیدرضا باقریان موحد. تهران: ارمغان طوبی.
وحیدیان کامیار، تقی (1382). «فعل­های یک شناسه». نامه فرهنگستان. ش 22. صص 37-29.
_______ (1386). دستور زبان فارسی 1. تهران: سمت. چاپ دهم.