پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

برخورد هنری مولانا با حرف اضافه در مثنوی معنوی

نوع مقاله : پژوهش کاربردی

نویسنده

پیام نور

چکیده

نظریۀ فرمالیسم، یکی از جریان­های نقد ادبی است که در دهۀ اول قرن بیستم در مسکو پدید آمد. طرفداران این نظریه به الگوهای مربوط به فرم و شکل ظاهری متنِ ادبی توجه داشتند. به اعتقاد فرمالیست­ها «ادبیتِ» متن از راه برجسته­سازی، آشنایی­زدایی و ... حاصل می­شود. به کارگیریِ این ترفندها، سبب به تأخیر افتادن و گسترش معنای متن و در نتیجه التذاذ و بهره­وری بیشتر خواننده از آن می­شود. از این منظر، مثنوی به خاطر نگرش خاص مولانا و تجربه­های منحصر به فرد وی هنگام سرودن این اثر، مثنوی را مشحون به خلاف­آمد عادت­هایی در کاربردهای صرفی و نحوی کرده و با برهم زدن قاعده­های دستوری، سبب زایش طبیعی شعر و برجستگی زبان شعری وی شده است. این مقاله بر آن است تا با بررسی و تحلیل شیوه­های کاربرد حرف اضافه در مثنوی، میزان تأثیر این شگردها را بر مخاطب مشخص سازد. روش تحقیق به صورت کتابخانه­ای و تحلیل محتوا و طبقه­بندی داده­هاست. جایگاه مولوی در ادب فارسی، ضرورت مطالعه در خصوص وی، و نیز نبودنِ پژوهشی در این موضوع، اهمیت تحقیق را مشخص می­کند و حاصل مقاله نیز نشان می­دهد که مولوی با کاربردهای نامتعارف حرف اضافه در سطوح مختلفِ صرفی و نحوی، موجبات برجستگی زبان و در نتیجه تأثیرگذاری مضاعف مثنوی بر مخاطب را فراهم آورده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Artistic dealing of Rumi with preposition in Masnavi Manavi

نویسنده [English]

  • abdollah valipour
چکیده [English]

Abstract:
formalism theory is one of the literary criticism flows that was emerged in Moscow during the first decade of the twentieth century. Proponents of this theory paid attention to patterns related to form and shape of literary text. Formalists believe that the literalness of text is resulted from familiarization. Applying this tricks delays and develops the meaning of text and as a result the exploitation of reader.  In this regard, due to the specific attitude of Rumi and unique experiences of him when writing Masnavi, has used different morphological and syntactic applications and by disrupting grammatical rules created natural birth of poem and prominence of his poetic language. This paper tries to specify the effect of these tricks on audience by studying and analyzing the application methods of proposition in Masnavi.
Rumi place in Persian literature, the necessity of studying about him and the lack of other studies in this regard specifies the significance of study. The results of study show that Rumi with unusual applications of preposition in different morphological and syntactic levels has provided the Prominence of language and the dual impact of Masnavi on audience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mathnavi
  • preposition
  • formalist criticism
1)      قرآن کریم. ترجمۀ محمدکاظم معزی. قم: اسوه.
2)      احمدی. بابک.(1380). ساختار و تأویل متن. چاپ پنجم. تهران: مرکز.
3)      ایگلتون، تری.(1383). پیش درآمدی بر نظریة ادبی. ترجمة عباس مخبر. تهران: مرکز.
4)      پورنامداریان، تقی. (1380). در سایۀ آفتاب. چاپ اول. تهران: سخن.
5)      پورنامداریان، تقی. (1374). سفر در مه. چاپ اول. تهران: انتشارات زمستان با همکاری چشم و چراغ.
6)      خلیلی جهان­تیغ، مریم. (1380). سیب باغ جان. چاپ اول. تهران: سخن.
7)      زرین کوب، عبدالحسین.(1378). سرّ نی. چاپ هفتم. تهران: علمی فرهنگی.
8)      سارتر، ژان پل. (1370). ادبیات چیست. ترجمة ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی. چاپ هفتم. تهران: کتاب زمان.
9)      سبزیان م.، سعید و کزازی، میر جلال الدین.(1388). فرهنگ نظریه و نقد ادبی. چاپ اول. تهران: مروارید.
10)   سعدی، مصلح ابن عبداله.(1372). کلیات سعدی. چاپ نهم. تهران: امیر کبیر.
11)   شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1391). رستاخیزکلمات. چاپ اول. تهران: سخن.
12)   شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1381). موسیقی شعر. چاپ هفتم. تهران: آگه.
13)   شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1375). گزیدۀ غزلیات شمس. چاپ دهم. تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
14)   شمیسا، سیروس. (1380). نقد ادبی. چاپ دوم. تهران: فردوس.
15)   علوی مقدم، مهیار. (1377). نظریه­های نقد ادبی معاصر. چاپ اول. تهران: سمت.
16)   غیاثی، محمدتقی. (1368). درآمدی بر سبک شناسی ساختاری. چاپ اول. تهران: شعلة اندیشه.
17)   مولوی، جلال الدین محمد. (1363). کلیات شمس تبریزی، ج7، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر. چاپ سوم. تهران: امیر کبیر.
18)   مولوی، جلال الدین محمد. (1373). مثنوی معنوی(4ج). تصحیح رینولد.ا.نیکلسون، به اهتمام نصراله پورجوادی، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
19)   ولی­پور، عبداله و همتی، رقیه. (1390). «شگردهای خاص مولوی در انعطاف پذیر کردن قافیه»، فصلنامة علمی– پژوهشی « بهار ادب »، سال چهارم، شمارة چهارم، زمستان 1390، شمارهپی­درپی 14.