پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

بررسی نشانه شناسی ساختارگرای شعر «ارغوان» هوشنگ ابتهاج

نوع مقاله : تحلیلی و انتقادی

نویسندگان

1 دانشگاه پیام نور مشهد

2 دانشگاه پیام نور

چکیده

از میان شیوه­های مختلف نقد که در مطالعات ادبی به کار می­روند، نشانه­شناسی ساختارگرا شیوه­ی است که از رهگذر آن به رمزگشایی نشانه­ها و روابط هم‌نشینی و جانشینی بین آن‌ها و انسجام ساختاری متن دست می­یابیم. هوشنگ ابتهاج از بزرگ‌ترین شاعران معاصر است که چشم­انداز گسترده و گوناگون شعرش نشان از تخیّل پویای وی دارد. شعر «ارغوان» وی با نمادها و نشانه‌هایی درآمیخته است که آن‌ها را مناسب زمان کرده و منویات قلبی شاعر را به شکلی مؤثّر به نمایش می­گذارد و حس و عاطفه­ی خواننده را برمی­انگیزد. نشانه­ها در شعر «ارغوان»، غنای اجتماعی ویژه­ای می­یابند و همراه با تصاویری آکنده از دل‌تنگی و شکایت از زمانه در جهت القای پیام اصلی شعر که آرمان‌گرایی است، در حرکتند. میزان کارآیی روش نشانه­شناسی ساختار­گرا در بررسی­های ادبی، ضمن انتخاب شعر ارغوان هوشنگ ابتهاج، بحث اصلی در این پژوهش است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Semiotic Analysis of the Poem «Arghavan« of Hushang Ebtehaj; A structuralist Approach

نویسندگان [English]

  • mohammad Hosseini-Maasoum 1
  • shirin Azmoode 2
1 Payame Noor University
2 Payame Noor University
چکیده [English]

Among different methods of criticism applied in literary studies, structuralist semiotics is a method which seeks to decode the signs and the syntagmatic and paradigmatic relations between them and explore the structural cohesion of the text. Hushang Ebtehaj is one of the greatest contemporary poets, whose multivalent and vast perspective in poetry is indicative of his dynamic imagination. His poem “Arghavan” is replete with symbols and signs which have made it compatible with the era, effectively displaying the infelt motives of the poet while provoking the emotions of the readership. Heavily loaded with nostalgic imageries and complaint about the era, the signs in the poem “Arghavan” are socially enriched and move toward the poet’s main theme i.e. idealism. The present study mainly aims at the efficiency of structuralist semiotics as a method of literary criticism while focusing on Ebtehaj’s poem “Arghavan”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semiotics
  • Structuralism
  • hushang Ebtehaj
  • “Arghavan”
  • modern poetry
ابتهاج، امیرهوشنگ، (1385)، تاسیان، تهران: نشر کارنامه.
احمدی، بابک، (1371)، ازنشانه­های تصویری تا متن، تهران: نشر مرکز.
ــــــــــــــ،(1378)، ساختار و تأویل متن، نشانه شناسی و ساختارگرایی،  تهران: نشر مرکز .
اخوّت، احمد، (1371)، دستور زبان داستان، اصفهان: نشر فردا.
انوشیروانی، علیرضا، (1384)، «تأویل نشانه­شناختی ساختارگرای شعر زمستان اخوان ثالث»، مجله پژوهش زبان­های خارجی، شماره23، صص 5-20.
حسن­لی، کاووس،(1383)، گونه­های نوآوری در شعر معاصر ایران، تهران: نشر ثالث.
حق شناس، علی محمد، (1379)، «نظم، نثر و شعر؛ سه گونه ادب»، سیدعلی میرعمادی، مجموعه مقالات  دومین کنفرانس زبان­شناسی نظری و کاربردی، صص 104-107، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
داد، سیما، (1385)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: نشر مروارید.
دبیرمقدم، محمد، (1389)، زبانشناسی نظری پیدایش و تکوین دستور زایشی، تهران: انتشارات سمت.
ساورسفلی، سارا، (1387)، ای عشق همه بهانه از توست، تهران: نشر سخن.
سجودی، فرزان، (1390)، نشانه شناسی کاربردی، تهران:نشر علم.
شعیری و وفایی، حمیدرضا و ترانه، 1388، راهی به نشانه شناسی سیال،تهران:انتشارات علمی- فرهنگی ایران
شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1368، موسیقی شعر، تهران: انتشارات آگاه
شمیسا، سیروس، 1380، نقد ادبی، تهران: نشر فردوس
 صفوی، کوروش، 1386، آشنایی با معنی شناسی، تهران: نشر پژواک کیوان
 ــــ، 1379،  از زبان شناسی به ادبیات جلد دوم: شعر، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی
 عابدی، کامیار، 1377، در زلال شعر، تهران: نشر ثالث
علی پور، مصطفی، 1378،ساختار زبان شعر امروز ( پژوهشی در واژگان و ساختار زبان شعر معاصر)، تهران: نشر فردوس
فرهنگی، سهیلا، 1389، «نشانه­شناسی شعر الفبای درد سروده قیصر امین­پور»،فصل­نامه علمی­-پژوهشی کاوش­نامه، سال یازدهم، شماره21، صص 143-166
گیرو، پی یر، 1380،نشانه شناسی، ترجمه محمد نبوی، تهران: نشر آگاه
مکاریک، ایرناریما، 1384، دانشنامه نظریه­های ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر،  تهران: نشر آگه
یاکویسن،رومن، 1380، «زبان­شناسی و شعرشناسی»،فرزان سجودی، ساخت­گرایی، پساساختگرایی و مطالعات ادبی، صص89-99، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی
منبع لاتین
I.Saeed, John,2009,Semantics, Wiley-blackwell,