پژوهش های ادبی و بلاغی; پژوهش; ادبیات; بلاغت;

بازتاب حضور زن در منظومه‌های عامیانۀ رایج در شهرستان سوادکوه

نوع مقاله : تحلیلی و انتقادی

نویسنده

گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی بابل، بابل، ایران

چکیده

زن، بزرگ- مادر، بزرگ- الهه، اصل مادینه که با ماه، زمین و آب‌ها نمادین می‌شوند؛ نیروهای غریزی در مقابل نظام معقول نرینه است. منظور از منظومه در ادبیات عامیانه، داستان‌های روایی‌ است که در آن موضوعات مختلفی نظیر؛ عشق، حماسه، سوگ سرود، یاغی‌گری و...روایت شده است. این منظومه ها اغلب اشعاری ساده و بی تصویرند.این پژوهش تلاش می‌کند تا با استفاده از شیوۀ توصیفی- تحلیلی حضور زن را در منظومه‌های عامیانۀ شهرستان سوادکوه بررسی کند و به این پرسش اساسی پاسخ دهد که حضور زن در منظومه‌های عامیانۀ رایج در سوادکوه به چه اشکالی بازتاب یافته است؟این منظومه‌ها عبارتند از: شاه باجی، تقی و معصومه، زینب جان، هژبر سلطان، حجت غلامی، تقی یاغی و رشیدخان. براساس یافته‌های پژوهش می‌توان گفت حضور زن در منظومه‌های عامیانۀ شهرستان سوادکوه، به عنوان استفادۀ ابزاری برای خواهش‌های نفسانی، ابزار تهدید و تحذیر، نفرین، تمسخر، ابزاری برای جلوگیری از چشم زخم، منفعل در عاشقی، چند همسری، ترسانندۀ عاشق و ستانندۀ انتقام، نمود داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Explaining the presence of women in folk couplets of SAVADKUH

نویسنده [English]

  • Aref Kamarposhti
Assistant professor, Islamic Azad university, Babol, department of Persian language and literature.
چکیده [English]

Woman, the great mother and the mother goddess - the femininity components symbolize the moon, the earth, and the waters, are instinctive feelings against the masculinity. These poems are often simple and unassuming poems. The epopee or versified poem in folk literature, generally known as folklore, can be narrative stories such as love, epic, mourning, rebellion, and so on. The purpose of this study was to investigate the representation of women and the form of their presence in folk couplets and versified poems of SAVADKUH including Shah Baji, Taqi and Masoumeh, Zainab Jan, Hojabr Soltan, Hojat Gholami, Taghi Yaghi and Rashid Khan using descriptive-analytic method. The results showed that presence of women in the folk versified poems can be seen as a tool for satisfying lust and venery, threatening and warning, cursing and ridiculing, for preventing evil eye, engaging in passive love, in polygamy, terrifying lover and praising the revenge.

کلیدواژه‌ها [English]

  • woman
  • folk versified poem
  • SAVADKUH County

مراجع

الف: منابع مکتوب
آبوت، پاملا ووالاس، کلر. (1393). جامعه شناسی زنان، ترجمۀ منیژه نجم عراقی، چاپ یازدهم، تهران: نشر نی.
انجمن جامعه شناسی ایران. (1389). آسیب های اجتماعی ایران (مجموعه مقالات)، چاپ چهارم، تهران: نشر آگه.
احمد پناهی سمنانی، محمد.(1380). ترانه های دختران حوا،  تهران: ترفند.
حجازی، بنفشه.(1370). زن به ظنّ تاریخ، تهران: شهرآشوب.
حیدری آلاشتی، علی اعظم و باوند سوادکوهی، احمد.(1397). منظومه‌های آلاشت، تهران: رسانش نوین.
دهخدا، علی اکبر.(1337). لغت نامه، تهران: نشر سیروس.
ذوالفقاری، حسن.(1395). باورهای عامیانۀ مردم ایران، چ دوم، تهران: نشر چشمه.
ساروی، ویدا و همکاران.(1394). شیوه‌ها و اغراض گفت‌وگو در دوبیتی‌های عامیانۀ مازندرانی و خراسانی،   فرهنگ و ادبیات عامیانه، سال پنجم، شمارۀ 15، صص 155-170.
فردوسی، ابوالقاسم. (1370). شاهنامه، جلال خالقی مطلق، ج دوم، تهران: روزبهان.
----،-----.(1371). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، ج سوم، کالیفرنیا آمریکا: نشر مزدا.
فریزر، جورج جیمز.(1388). شاخۀ زرّین، ترجمۀ کاظم فیروزمند، چ ششم، تهران: آگاه.
کمرپشتی، عارف.(1393). تحلیل دوبیتی‌ها و منظومه‌های عامیانۀ شهرستان سوادکوه، براساس نظریه‌های فرمالیسم و ساختارگرایی، رسالۀ دکتری، به راهنمایی مرتضی محسنی، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز.
کوپر، جی.سی.(1392). فرهنگ نمادهای آیینی، ترجمۀ رقیه بهزادی، تهران: علمی.
ماحوزی و همکاران.(1396). بررسی تطبیقی درون مایۀ نفرین در دوبیتی‌های محلی خراسان و مازندران، فصلنامۀ ادبیات و زبانهای محلی ایران زمین، شمارۀ 16، صص49-31.
محسنی، مرتضی و همکاران.(1394). تحلیل محتوایی دوبیتی‌های عامیانۀ شهرستان سوادکوه، فصلنامۀ فرهنگ و ادبیات عامه،سال سوم، شمارۀ پنجم، صص160-133.
----،----- و کمرپشتی، عارف.(1394). جنبه های ادبی منظومۀ شاه باجی،  شمارۀ هفتم، سال سوم مجلۀ فرهنگ و ادبیات عامه، صص125-152
همایونی، صادق. (1389). زنان و سروده هایشان در گسترۀ فرهنگ ایران زمین، تهران: گل آذین.
یوسفی، فریده.(1394). زن در فرهنگ عامه مردم مازندران، ساری: شلفین.
ب: منابع شفاهی
احمدی کمرپشتی، مرحوم جمع الله: روایت گر منظومۀ‌ زینب جان.
اسحاقی، محمد رضا: راوی سرگذشت تقی یاغی و عشقعلی یاغی .
باوند سوادکوهی، احمد: یاری رسان اصلی در جمع آوری نوار کاست‌ها و توضیحات و روایات منظومه های تقی یاغی و زینب جان.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
بدره اسفندیاری، مرحوم قلی: روایت گر سرگذشت و توضیحات دربارۀ منظومۀ شاه باجی.خواهر زادۀ شاه باجی.
بنداد کرمانی، مرحوم رشید: از راویان منظومۀ هژبر سلطان.
بهاری، یحیی: یکی از راویان منظومۀ شاه باجی.  
پهلوان، فاطمه جان: عروس شاه باجی، روایت گرسرگذشت شاه باجی.
تافته، بابا: راوی سرگذشت تقی و معصومه.
تقوی، آغادوستی: عروس شاه باجی، روایت گر سرگذشت شاه باجی.
جعفری ، هوشنگ: برادر زادۀ شاه باجی، روایت گر سرگذشت او.
حیدری، علی اعظم: نوۀ ملا خانجان حیدری(عاشق شاه باجی) روایت گر سرگذشت شاه باجی.
خوشرو، ابوالحسن: روایت گر منظومۀ رشید خان سلطون.
دهقان، ایرج: یکی از راویان منظومۀ شاه باجی.
رد، طاهره: روایت گر منظومۀ زینب جان.
رد، مرحوم محمد علی: از راویان اصلی منظومۀ هژبرسلطان.
رزمجو، امین: راوی سرگذشت تقی و معصومه.
رشیدی(دلشاد)، محمد: روایت گر منظومۀ تقی یاغی.
نیک رفتار، مهرداد و پدر ایشان (؟) : روایت گر منظومۀ حجت غلامی

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار